انسان سالم بايد نماز را ايستاده و با تمام شرايط بخواند، ولي اگر كسي بيمار بود، به طوري كه نمي تواند ايستاده نماز بخواند، بايد نشسته نماز بخواند و نمازش صحيح است. اگر كسي نمي تواند نشسته نماز بخواند، بايد خوابيده نماز بخواند:[4] لا يكلف الله نفساً إلاّ وسعها؛[5] خدا از هر كس به اندازةتوان و طاقتش تكليف ميخواهد.

اگر نماز گزار شرايط و اركان و اجزاي نماز را درست انجام دهد، نمازش صحيح است، ولي صحّت نماز غير از قبولي آن است. چه بسا نمازي صحيح باشد (خواه ايستاده يا نشسته) ولي قبول درگاه خدا نشود. ايستاده و نشسته خواندن هيچ ربطي به قبولي و عدم قبولي نماز ندارد، چون قبولي اعمال بستگي به تقوا و پرهيزكاري دارد: إنّما يتقبل الله من المتقين؛[6] خدا فقط از متّقين قبول مي كند. بنابراين اگر كسي بخواهد اعمالش كه صحيح است، مورد قبول حق تعالي قرار بگيرد، بايد از گناه و نافرماني و فساد دوري كند و پاك و با تقوا باشد. نمازي قبول است كه انسان را از فحشا و منكرات باز دارد. اگر مشاهده كرديم نماز مي خوانيم، ولي اهل گناه و معصيت هستيم، بايد بدانيم نمازي كه مي خوانيم، نماز واقعي كه تنهي عن الفحشاء و المنكر[7] باشد، نيست.

از امام صادق(ع) روايت شده: من أحبّ أن يعلم أقبلت صلاته أم لم تقبل فلينظر هل منعته صلاته عن الفحشاء و المنكر. فبقدر ما منعته قبلت منه؛[8] هر كس دوست دارد بداند نمازش پذيرفته شده يا نه، بنگرد كه آيا نمازش او را از كارهاي ناپسند باز داشته يا نه؟ به هر مقدار كه نماز او را از زشتكاري باز دارد، نمازش پذيرفته است.

در توضيح المسائل دربارة نحوة نماز خواندن آمده است: تا انسان مي تواند ايستاده نماز بخواند، نبايد بنشيند و تا انسان مي تواند بنشيند، نبايد خوابيده نماز بخواند و اگر نتوانست بنشيند، بايد به پهلوي راست بخوابد، به طوري كه شكم و صورت رو به قبله باشد و اگر نمي تواند، بايد به پهلوي چپ بخواند و اگر آن هم ممكن نيست، به پشت بخوابد، به طوري كه كف پاهاي او رو به قبله باشد.[9] در هيچ حالتي نماز انسان نبايد ترك شود.

[5] بقره (2) آية 286.

[6] مائده (5) آية27.

[7] عنكبوت (29) آية45.

[8] صادق احسانبخش، آثار الصادقين، ج 11، ص 120، به نقل از بحارالانوار، ج 16، ص 204.

[9] توضيح المسائل مراجع، مسئلههاي 970 و 971.



دفتر تبليغات اسلامي