پيش از پاسخ، بيان دو نكته را لازم ميدانيم:
نكته اول: ميدانيم كه اسلام براي اظهار محبت و نيكي به پدر و مادر به قدري اهميت قايل است كه در چهار سوره قرآن(1)، احسان به والدين را در رديف توحيد قرار داده است. همرديف بودن توحيد و احسان به والدين اگر چه بيانگر اهميت نيكي به پدر و مادر است، ليكن اهميت آن وقتي چند برابر ميگردد كه توجه كنيم در هر چهار سوره، توحيد در سياق نفي شرك آمده است شايد بتوان از آن استفاده كرد كه بي احترامي به والدين نوعي بي احترامي به حق تعالي و شرك عملي باشد.

نكته دوم: اهميت نيكي به والدين تا آن پايه است كه قرآن و روايات صريحاً توصيه ميكنند كه پدر و مادر حتي اگر كافر باشند، رعايت احترامشان لازم است.

با توجه به دو اصل مذكور، قرآن ميفرمايد: اگر آنها به تو اصرار و پافشاري كنند كه مشرك شوي، اطاعتشان مكن ولي براي اين كه مبادا كسي تصور كند كه عدم اطاعت از پدر و مادر در منفورترين گناه از ديدگاه قرآن (يعني شرك به خدا) مجوزي براي بدرفتاري با آنان است، بلافاصله ميفرمايد: و صاحبهما في الدنيا معروفاً(2) يعني در عين آن كه دعوت آنان به شرك و مخالفت با فرمان خدا از جمله نماز نخواندن را نبايد پذيرفت، ولي در امور دنيا نسبت به آنها مهربان باشيد و در معاشرت با آنان نيكي و احترام آنان را نگه داريد از آن جا كه نماز واجب است، نميتوان به خاطر كسب رضايت والدين، نماز را رها كرد. امام علي(ع) ميفرمايد: اطاعت از مخلوق در عصيان خالق روا نيست.(3) از اين روايت يك اصل كلي استفاده ميشود كه هيچ چيز نميتواند بر ارتباط انسان با خدا حاكم گردد.

بنابراين: نمازتان را ترك نكنيد، اما نمازتان موجب آزار آنان نشود. اگر كاري را به شما تكليف كردند، نماز را بهانه قرار ندهيد، بلكه فرمان پدر يا مادر را اطاعت كنيد. بعداً نمازتان را در فرصت بخوانيد، اگر چه اول وقت نباشد. ميتوان با محبت و اطاعت و اخلاق نيكو و استفاده صحيح از عواطف و اظهار كوچكي و فروتني نزد والدين، رضايت آنان را جلب نمود و آنان را نيز به نماز خواندن دعوت نمود.

پي نوشتها:

1 - بقره(2) آيه 83؛ نساء(4) آيه36؛ انعام (6) آيه 151 و اسراء (17) آيه 23.

2 - لقمان(21) آيه 15 و عنكبوت (29) آيه 8.

3 - نهج البلاغه، فيض الاسلام قصار 156.



دفتر تبليغات اسلامي