1- اصولا انسان بين دو نيروي عقل و نفس قرار گرفته در دوران جواني, جوان ميل شديد به سركشي به انجام افعال قبيح و معصيت وجود دارد. لذا يك اراده محكم و عقل قوي و گذشت و تصميم جدي و مداوم مي خواهد كه از مظاهر فساد و شهوت چشم پوشي كند و به عقلا نيت كه توحيد و عبود يت و رفتار انساني اسلامي است بازگشت كند. لذا بر اثر غفلت دل از ياد خدا غافل مي شود روح عبادت در عده اي به درجه پايين يا به ترك كلي ميرسد.
2-محيط نا مساعد بخاطر ارتباطات. چه در درون خانواده و چه در بيرون مثل دوستان و نبودن كسانيكه مسائل و اهميت نماز را گوشزد كند و تشويق و موعظه به اين امر نمايد.
3-اما در عصر حاضر پاك بودن بدليل آسان بودن ترويج فساد و شهوات از گذشته مشكلتر است. لذا عدم رويكرد به مظاهر ديني از گذشته در عده اي بوده الان هم است. در آينده هم خواهد بود البته عده اي زيادي هم از اوائل مسير سعادت را انتخاب مي كنند.
جواب سوال دوم : همرا ه با تولد انسان در كره خاكي امر به نماز شده بيش از سي بار در قرآن مطرح شده . آدم « عليه السلام » درهبوط به عرفات توبه ا ش را با نماز شروع كرد.
1-حضرت ابراهيم « عليه السلام » بعد از ساختن كعبه دعا كرد خدايا ما را ازنماز گزاران قرار بده { رب الجعل مقيم الصلاه }
2-يكي از اولين حرفهاي حضرت عيس درگهواره دستور به نماز بوده { اوصاني بالصلاه }
3-در سوره مدثر علت رفتن به جهنم را چهار چيز ذكر ميكند. يكي از آنها { لم نكن من المصلين }«ما اهل نماز نبوديم.»
4-اهميت آن آنقدر زياد است, كه سيد الشهداء ظهر عاشورا در آن شرايط نماز را ترك نكرد . با 18 تن باقي مانده نماز ظهر برگزار كرد و در صف نماز هم شهيد داد.
5-امام خيمني ( ره ) فرمودند : ما براي اقامه نماز جنگ مي كنيم .
6-نماز توجه و ياد خداست فسلفه خلقت جهان هستي ذكر ياد خداست.
7-نامه 27 امام علي « عليه السلام » درنهج البلاغه : به فرماندار مصر راجع به نماز در وقت معين تذكر ميدهد. ( 4)
8- امام صادق « عيله السلام » كسي كه نماز را سبك بشمارد به شفاعت ما نمي رسد .
9-نماز 4000 هزار مسئله دارد : اگر يك دكمه اي در لباس از كسي باشد قبول نيست.
10-نماز صرفا الفاظ و حركات نيست, بلكه حاصل نماز : باز داشتن انسان از فحشاء و منكر است (5) و عروج انسان است ( 6)
درپايان عرايض ده نكته در ترغيب دانش آموز و جوانان به نماز ارائه مي شود كه اميد داريم كه سودمند باشد .
1- تكريم و شخصيت دادن به نوجوان و جوان : در برمامه هاي تربيتي تا جذب وانجذابي بين مربي ومتربي نباشد. تغيير رفتار به وجود نخواهد آمد و پدران و مادران با شخصيت دادن و تكريم نوجوان بايد آنان را به سوي خود بكشانند بديهي است وقتي نوجوان به سوي پدر رو به مربي خود جذب شود رفتار او را سرمشق و الگوي رفتار خود قرار ميدهد. ( 1) تمناي تكريم و احترام و خواهش آزادي و استقلال با فرارسيدن بلوغ در نهاد جوانان بيدار مي شود , اگر پدران و مادرران , از وضع رواني نوجوان خويش آگاه باشند و با اندازه گيري صحيح , به آنان آزادي و استقلال بدهند , اگر در حدود مصلحت به ارضاء تمايلات فطري فرزندان خويش موافقت كنند و ناسنجيده آنها را در مضيقه نگذارند و به جهت خشمگين و ناراحتشان نسازند , همچنين اگر نوجوانان حدود خود را بشناسند , لجاج و خود سري را ترك گويند, اگر در ارضاء تمايل آزادي و استقلال طلبي خود تند روي نكنند و از حريم مصلحت تجاوز ننمايند روابط نوجوانان با پدران و مادران همواره بر اساس صحيح دوستي و احترم, استوار خواهد ماند. (2) و نصايح و اوامر پدرو مادر مورد اطاعت فرزندان خواهد بود .
2- استقبال از نوجوانان : پيامبر اكرم ( ص ) و پيشوايان دين همه قولا و عملا عنايت خاصي به نوجوانان داشتند گردانندگان مساجد و بزرگتر ها بايد با نوجوانان طوري بر خورد كنند كه نو جوانان احساس كنندكه محلي از اعراب دارند وبه عبارت ديگر بزرگتر ها آنها را تحويل گرفته اند , در حالي كه نوعا در مساجد پولدارها و افراد سرشناس بيشتر مورد توجه قرار مي گيرد .
3- اصل مجاورت : بدون ترديد نسل جوان به كتابخانه و اسلايد و فيلم علاقه مند است . در تأسيس مساجد بايد بخشي از آن را به محل كتابخانه و محل نمايش فيلم و اسلايد اختصاص داد تا نوجوانان در مجاورت كتابخانه و اسلايد و فيلم به اقامه نماز شوند .
4- تشويق و ترغيب : اصول كلي تشويق و ترغيب در كليه شئون زندگي به چشم ميخورند , در تجارت در بانكها از اين اصل كلي استفاده مي كنند . جاي سئوال است كه چرا در مساجد در اقامه نماز از اين اصول كلي استفاده به عمل نمي آيد . بايد جوايز ارزنده ومناسبي براي جوانان در نظر گرفته به عنوان مثال دو چرخه و راديو و ضبط صوت به طور نيم بها ء در اختيار آنان قرار داده مي شود .
5- اصول اعتقادي : ضمن اينكه پدر و مادر براي نوجوانان الگوي باشند و برهمين اساس نماز و روزه را از بزرگترها آموزند بزرگترها وظيفه دارند به تدريج اصول اعتقادي را به نوجوانان بياموزند بديهي است وقتي نوجوانان به اصول اعتقادي ايمان داشته باشند, نماز و روزه را كه فروع دين است انجام خواهند داد. و در انجام آن دچار تسامح نخواهد شد .
6- مسئوليت وتقسيم كار : نوجوانان تمايل شديدي به ابراز وجود دارند و مي خواهند بگويند, من هستم اگر اداره مساجد به نوجوانان و اگذار گردد جوانان با قبول مسئوليتها به مساجد روي خواهند آورد .
7- تكريم و بزرگداشت نماز : در مدارس و محيط خانه بزرگترها و معلمان موظف هستند, كه نماز را با اهميت تلقي كنند اگر در مدارس همه معلمان و پدرها و مادر ها در خانه در اوّل وقت به خواندن نماز بپردازند به طور يقين اين تكريم و بزرگداشت است .
8- از تحميل و زور خود داري نماييم: فطرت هر نوجوان به خدا و نماز علاقه مند است. ولي بزرگترها با توسل به زور و تحميل كردن اين فطرت خداداد ي را منحرف مي سازد پس سعي كنيم به جاي تحميل كردن با ظرافت فطرت خدادادي را شكوفا سازيم. ( 3)
ويل دو رانت مي گويد : در هر امر و فرماني كه مي دهيم اسلحه دفاعي طرف مقابل را به حركت در مي آوريم . اگر خواهش كني خواهشت بر آورد ه مي شود. و اگر فرمان دهي رد خواهد شد . با كودك خوش رفتاري كن تا مهر و اعتقاد او را جلب كني و در اين صورت است , كه خواهش و پيشنهادت از امر و نهيت گير اتر خواهد بود. »(4)
9-تخلق به اخلاق و اصول انساني : نماز يك عامل تربيتي است. بزرگترها ضمن اقامه نماز بايد بكوشيد كه متخلق به اخلاق و اصول انساني باشند, تا نوجوانان در ارتباط با آنان و لمس مكارم اخلاقي به نماز خواندن راغب گردند « چرا كه نوجوانان از كسي تقليد مي كنند كه او را دوست داشته باشند, واز اخلاقش رضايت داشته باشند. )
10 – تغيير در سازمان مساجد: با گذشت زمان وضع زندگي انسانها در همه ابعاد دستخوش تحول شده است. همانطور كه هيچ فردي حاضر نيست درخانه هاي خشتي و گلي سابق زندگي كند. بايد ساختمان و سازمان مساجد و نماز خانه ها مناسب تغييرات زمان تغيير يافته ,اصول بهداشتي و نظافتي آن به بهترين وجه رعايت گردد ,تا جوانان به مساجد راغب گردند .
در آخرخاطر نشان ميكنيم كه مجالس مذهبي ,« اعم از مجالس سخنراني يا مولودي يا اعياد » است كه حضور كودكان و نوجوانان در آنها باعث مي شود, كه روح ديني و فطرت مذهبي شان پرورش يابد . البته بدين شرط كه بزرگترها مواظبت كنند كه در آن مجالس , مطلب خرافي و القاي نادرست , مطرح نگردد . ديدار افراد سليم النفس و صاف دل « اگر چه عامي باشند, و به هر شغلي و كاري » و نيز ديدار افراد مؤمن , و علماء و افراد عطوف و شجاع و كريم و منصف و نظير اينها ؛ اگر چه اكتفا به ديدار و ملاحضه حال و حركات ايشان باشد , بس نافذ و اثر بخش است. (5)
منابع
1-نماز در سيماي خانواده , به قلم جمعي از نويسندگان , حجه الاسلام رشيد پور , ص 82
2-جوان از نظر عقل و احساسات , آقاي فلسفي , ج 1,ص 437 .
3-نماز در سيماي خانواده به قلم جمعي از نويسندگان , حجه الاسلام رشيد پور , ص 83-84.
4-جوان از نظر عقل و احساسات , آقاي فلسفي .
5- نماز در سيماي خانواده , به قلم جمعي از نويسندگان , رجبعلي مظلومي , ص 210 .

پاسخگوئي به سؤالات ديني آستان قدس رضوي