گذشته از بحثهاي طولاني كه دانشمندان اسلام در ماهيت عبادت كرده اند و برخي از آن مباني با اكـراه و اجـبار نيز سازگار است , اصولا اين سنخ عبادت اگرچه در آغاز كاراز روي اكراه و اجبار آورده مـي شود , ولي كم كم اثر اكراه و اجبار از بين رفته وپس از چند مرتبه , صورت عادي بخود مـي گـيـرد و مـحرك واقعي همان اطاعت فرمان خدامي گردد ; در اين هنگام به فرض اين كه بـعـضـي از آن نـمـازهايي كه در آغاز كار ازروي اكراه و اجبار خوانده است باطل باشد , ولي از آن روزي كه اثر اكراه از بين مي رود و يك مرد وظيفه شناس مي گردد , باقي اعمال او با خلوص نيت توام مي باشد . گـذشته از اين , مي توان گفت اين افراد بيش از اين مجبور نيستند كه خود را به صفوف جماعت بـرسـانند و در صف مامومين قرار گيرند , در اين حالت اين افرادمي توانند به ميل خود نيت نماز كـنند و پاداش نماز و جماعت را ببرند ( چنانكه مي توانند شكل نماز را انجام دهند و مانند ديگران ركوع و سجود كنند بدون اين كه نيت نماز واقعي را داشته باشند . ) هرگاه كسي در اين صورت نماز خواند نماز اوصحيح است ; زيرا از روي اراده و ميل انجام يافته است .

تبيان