فال نيك و بد زدن در ميان همهء اقوام حتي در كشورهاي پيشرفتهء صنعتي و در ميان روشنفكران وحتي نوابغِ معروف وجود داشته است .

اين دو منشأ علمي و شرعي ندارد. دانشمندان روانشناس معتقدند: فال بد, ساخته و پرداختهء جهل و ناداني بشراست و براي آن واقعيت و حقيقتي قايل نيستند.

معتقدند: فال بد يك نوع تلقي رنج آور است كه خاطر مردم جاهل را تيره مي كند و شومي آن جز ناراحتي ونگراني چيز ديگري نيست .

اولياي گرامي اسلام , فال بد را امر واقعي و حقيقي نمي دانند, بلكه آن را از موهومات مي شمارند.

امام علي 7مي فرمايد: .(1)

بدون شك اين دو اطر طبيعي ندارند, اما داراي اثر رواني و روحي هستند.

فال نيك اميد آفرين است , در حالي كه فال بد موجب يأس و نوميدي و ناتواني است .(2)

در يكي از خانوادهاي بزرگ اروپايي كه به نحوست و شومي عقيد داشتند, دختري در چنين روزي متولد شد. وقتي دختر بزرگ شد و فهميد روز سيرزدهم به دنيا آمده , بسيار نرگان و آزرده خاطر گرديد. هر قدرسنش بالاتر مي رفت , بر نگراني اش افزوده مي شد.

پدر و مادرش او را پيش يكي از دكترهاي روان شناس معرف براي معالجه بردند. دكتر تمام قدرت علمي خويش را براي آرامش دختر به كار برد, ولي كوچك ترين نتيجه اي نداد. وي پس از فراغت از تحصيل , شوهر كرده وداراي فرزند شد. اما هميشه در آتش نگراني مي سوخت .

روزي همراه همسر و فرزندش در ماشيني از خيابان عبور مي كردند كه با دكتر روان شناس روبرو مي شوند. دكترگفت : ديدي گفته هاي من صحيح بود و شما بي جهت نگران بودي ؟! مي بيني كه با كمال سلامت با همسر مهربان وفرزند عزيت زندگي مي كني .

زن جوان شروع به گريستن كرد و با ناراحتي شديد گفت : من يقين دارم نحوست روز سيزده دامنگيرم شده وبالاخره بدبختم خواهد كرد.(3)

فال بد براي كساني كه به آن عقيده دارند, يكي از عوامل ايجاد نگراني و عقدهء روحي است .

نگراني و ناراحتي ناشي از آن به اعتبار اختلاف موارد و درجات , شدّت و ضعف دارد.

برخي , از نگراني ناشي از فال بد, چند روز يا چند ماه آزرده خاطر و رنجور مي شوند و برخي يك عمر از آن رنج مي برند و هرگز آن را از ياد نمي برند, مثل آن دختر اروپايي ! بستگي دارد كه انسان چگونه با نگراني ناشي از فال بدبرخورد كند.

در روايتي از امام صادق 7مي خوانيم كه به عمر و بن حريث فرمود: .

در اين حديث امام صادق 7بر اساس علم سخن گفت و در بيان خود به منطق روان شناسي تكيه كرده است .

اين جا, دين و علم , دوش به دوش هم آمده و هر دو يك راه پيمودند. همان منطقي را كه رئيس عاليقدر مذهب تشيع در قرون گذشته به كار برده است , دانشمندان امروز نيز براي درمان بيماري نگراني به كار مي برند و از آن استفاده مي كنند.(4)

در حديثي از رسول خدا6مي خوانيم : .

عرض كردند: پس چه كنيم ؟ فرمود: .(5)

اين حديث بيانگر اين حقيقت است كه تأثير فال بد, به چگونگي برخورد انسان با آن بستگي دارد. از آن جا كه روح و جسم به قدري با يكديگر مرتبط و متحدند كه حالات نيك و بد هر يك در ديگري اثر مي گذارد, بدن آدمي تحت تأثير حالات روان است روان هم تحت تأثير حالات جسم .

سي كه احساس ناراحتي مي كند و تشويش خاطر دارد, خواه ناخواه اين حالت رواني آثار نامطلوبي روي اومي گذارد و جسم را از مسير سلامت و اعتدال منحرف مي كند.

اين مطلب مورد قبول علم و مذهب و دانشمندان ديروز و امروز جهان است .

]دل چو آرام نباشد ز تن آرام بخواه با ده صاف او نبود, روشني از جام مخواه

روشنايي ز شب و تيرگي از روز مجوي شادماني زغم و پختگي از خام مخواه

]علي 7فرمود: .

نيز فرمود: (6)

گفتني است : فال نيك گرچه اثر طبيعي ندارد, اما اثر رواني دارد كه غالباً مايهء اميدواري و حركت است , شايد به همين خاطر كه در روايات اسلامي از فال نيك نهي نشده و در عوض همان طوري متذكر شديم , فال بد به شدت محكوم گرديده است .

در حديث آمده كه پيامبر اكرم 6فال نيك را دوست مي داشت و از فال بد متنفّر بود و به كسي كه از چيزي تنفرپيدا مي كرد و به آن فال بد مي زد, دستور مي داد كه بگويد: بارالها! خير را جز تو كسي نمي دهد و بدي را جز تو كسي دفع نمي كند. و لا حول و لا قوة الاّ باللّه .(7)

در حالات حضرت رسول خدا6و پيشوايان اسلام : نيزد ديده مي شود كه گاهي مسايلي را به فال نيك مي گرفتند, مثلاً در جريان برخورد مسلمانان با كفار مكه در سرزمين مي خوانيم كه به عنوان نمايندهء كفّار مكه به سراغ پيامبر6آمد و حضرت از نام او آگاه گرديد. فرمود: .(8)

دانشمند معروف كه از نويسندگان قرن هشتم هجري است , در يكي از نوشته هاي خود اشاره به همين مطلب كرده و مي گويد: اين كه پيامبر6فال نيك را دوست مي داشت , به خاطر آن بود كه انسان هرگاه اميدوار به فضل پروردگار باشد, در راه شر نخواهد افتاد. فال بد زدن مايهء سوء ظن و موجب انتظار بلا و بدبختي كشيدن است .(9)

فال نيك و بد زدن در ميان اقوام بوده و هست , منتها بعضي چيزها در ميان برخي اقوام شوم و بد است كه در ديگراقوام نيست , مثلاً در ميان غربي ها, رد شدن از زير نردبان و افتادن نمكدان و هديده دادن چاقو, به فال بد گرفته مي شود. در ميان برخي , و صدا كردن كلاغ و عطسه كردن از جمله در ميان ايراني ها. عده اي از مردم معتقدند كه عطسه شوم است و شگون ندارد و بايد در كار مورد نظر عجله نكرد.

در صورتي كه از نظر اسلام درست بر خلاف است . عطسه از نظر اسلام نه تنها شوم و بد نيست , بلكه بسيار چيزممدوح و پسنديده اي است . به عنوان نمونه نظرتان را به چند روايت جلب مي كنيم :

1 حضرت امام باقر7فرمود: .(10)

2 حضرت امام صادق 7فرمود: .(11)

مرزنجوش يا مرزنگوش , گياهي است خوشبو, داراي شاخه هاي بلند. برگهايش باريك , شبيه گوش موش ,گل هايش سفيد و تخم آن شبيه تخم ريحان است .(12) غالباً به آن آويشن كوهي مي گويند.(13)

3 معصوم 7فرمود: .(14)

نيز معصوم 7فرمود: .(15)

اين حديث مي فهماند عطسه بسيار مفيد خواهد بود.

4 امام صادق 7فرمود: .(16)

اولين كلمه اي كه حضرت آدم 7به زبان آورد, الحمدللّه بود كه بعد از اين كه روح وارد جسم آن بزرگوار شد وعطسه كرد, خداوند فرمود: بگو الحمدللّه , وقتي گفت , خداوند به او فرمود: رحمك اللّه .(17)

علت عطسه چيست ؟

در فقه الرضا7حضرت فرمود: .

حضرت در ادامه صحبت هايش مي فرمايد:

اين تكليف تا وقتي است كه طرف يك بار, يا دو بار يا حداكثر سه بار عطسه كند. اگر بيش تر از سه بار عطسه كرد علامت بيماري است . بگو: شفاك اللّه >.

بعد حضرت وظيفهء انسان را در مقابل عطسه كنندگان روشن مي كند و مي فرمايد: اگر مؤمني عطسه كرد, بگو:يرحمك اللّه جيا يرحمكم اللّه ج .

اگر منافق باشد, بگو: يرحمكم اللّه و راده مي كني درود بر فرشتگانِ موكّل بر منافق را, نه خود او را.

اگر زن باشد, بگو: عافاك الله . اگر مريض باشد, بگو: شفاك اللّه . اگر مغموم و محزون باشد, بگو: فرحك الل . اگرغلام و جوان باشد, بگولا زرعك اللّه و انشأك . اگر كافر ذمي است جكافري كه تحت حكومت اسلامي زندگي مي كندج بگو: هداك اللّه . اگر امام المسلمين باشد, بگولا صلي اللّه عليك >.(18)

با توجه به مبارك بودن عطسه , اگر كسي در نماز عطسه كند, به نمازش لطمه اي وارد نمي شود. در همين حال امام 7دستور داده الحمداللّه بگويد.

امام رضا7فرمود: .

پاسخ قسمت ديگر سؤال شما اين است كه عطسه چيز مفيدي است . لذا خداوند آن را خلق كرده است .



دفتر تبليغات اسلامي