1. تواناييهاي انسان فراتر از آن است كه به هنگام روبه رو شدن با مشكلات، در جا زده، از پس آنان برنيايد; بلكه ميتوان گفت: اين، مشكلات است كه انسان را آبديده كرده و او را به قلههاي بلندي ميرساند. قرآن كريم نيز، برآميختگي زندگي انسان با مشكلات و درد و رنج، تأكيد كرده است: يَـََّأَيُّهَا الاْ ?ًِنسَـَنُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَيَ رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَـَقِيهِ ;(انشقاق،6); اي انسان! تو با تلاش و رنج به سوي پروردگارت ميروي و او را ملاقات خواهي كرد. امام صادق7 نيز دراين باره فرمودند: اجر بزرگ با بلاي بزرگ است.(اصول كافي، كليني، ج 3، ص 351، دفتر نشر فرهنگ اهل بيت: .) تاريخ نيز گواهي ميدهد، انسان هايي كه به جايي رسيدهاند، همواره با مشكلات، دست به گريبان بودهاند.

2. تنها روبه رو شدن با مشكلات نيست كه در ساختن انسان مؤثر است، و اجر فراواني را براي او در پي دارد; بلكه دست يابي به چنين نتيجهاي، مشروط به آن است كه انسان در برابر مشكلات، بردباري به خرج دهد. تنبلي، بيارادگي، نااميدي و روشن نديدن افق آينده، ترك فعاليتهاي مثبت، و... از آفتهاي محروميت از ميوههاي شيرين صبر در زندگي است، از اين رو شايسته است، داشتن ارادهاي نيرومند، اميد به رحمت بيپايان الهي و دل بستن به دستگيريهاي غيبي او، كار و تلاش همراه با هدف و برنامه ريزي دقيق، و... جايگزين آفتهاي مزبور شوند، خلاصه، بايد با اين روحيه كه مشكلات، در رشد ما تأثير فراوان دارد، بايد با آغوش باز به استقبال آنها برويم; يعني با تدبير بر آنها مسلط شده، نگذاريم آنها بر ما مسلط شوند. امام صادق7 فرمود: چون خدا بندهاي را دوست دارد، او را در بلا غوطه ور ميسازد.(همان، ص 352.) نيز همين امام بزرگوار فرمودند: اگر مؤمن پاداشي را كه براي مصيبتها دارد بداند، آرزو ميكند كه او را با مقراضها تكه تكه كنند.(همان، ص 354.)

3. تحصيل علم، از چنان جايگاه شايستهاي برخوردار است كه جا دارد انسان براي آن از خواب و آرامش خود چشم پوشي كند. هر چند شرايط نامساعدي هم چون يتيمي، دلسوزي به مادر و كشانده شدن حواس شما به رنجي كه مادرتان براي شما ميكشد، امر مقدس سوادآموزي و ادامه تحصيل را براي شما دشوار ساخته، ولي با توجه به مطالب مطرح شده در دو رديف قبل، شرايط مزبور، مجوّزي براي ترك اين امر مهم نيست. تحصيل ازنظر اسلام آن قدر اهميت دارد كه به تصريح قرآن كريم، دانايان و نادانان نزد خداوند، يكسان به حساب نيامدهاند: هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لاَيَعْلَمُونَ;(زمر،9) آيا كساني كه ميدانند، با كساني كه نميدانند، برابرند؟ پيداست شما در شرايط خاصي كه داريد، براي انجام اين امر مهم، به ارادهاي قوي به منظور تمركز حواس، برنامه ريزي و پشتكار بيشتري نيازمنديد. اگر تحصيل روزانه نيز براي شما مقدور نيست، ميتوانيد تحصيل شبانه و حتي متفرقه را انتخاب كنيد. تحصيل متفرقه، اين امكان را نيز به شما ميدهد كه، درادارة زندگي با مادر زحمت كش خود، شريك شويد.

4. بيترديد احترام به مادر، شريك شدن در درد و رنجهاي او، و مهر و محبت شايان به وي، وظيفه قطعي شماست، و براي مادري كه بار سرپرستي خانه را نيز به دوش ميكشد، انجام اين وظيفه، دوچندان ميشود.

5. بيدار شدن براي نماز صبح نيز به اراده و تصميم جدي شما بستگي دارد. بهترين زمان براي چنين عزم راسخي، هنگام خوابيدن است. در هر صورت، نبايد نمازهاي صبح شما قضا شود. مدتي در اين باره به خود سختي دهيد، به تدريج بيدار شدن برايتان عادي ميشود.



فرهنگ ومعارف قرآن