تعدادي از روايات انتهاي دقت نماز عصر را غايب شدن خورشيد در افق نمازگزار دانسته است :

روايت 1باب 4از ابواب مواقيت : .

روايت 5از همان باب : .

روايت 7از همان باب : .

روايت 20از همان باب : .

روايت 22از همان باب : .

روايت 5از باب 7 .

روايت 32از باب 8 .

روايت 12باب 9 .

روايت 13باب 9 .

و روايت 8باب 10 .

از مجموعهء اين روايات و ده ها روايت ديگر استفاده مي شود كه پنهان شدن خورشيد در افق , پايان وقت نمازعصر است . لذا فتواي فقها از قدما و متأخرين بر اين است كه غيبوبت قرص خورشيد, انتهاي وقت نماز عصر است .مرحوم صاحب شرايع (محقق حلّي ) فرمود:

مشرقيه مي داند>.

مرحوم آيت اللّه حكيم در مستمسكمي فرمايد:

خلاف فيه كما عن جماعة او لا ريب فيه كما عن آخرين او اجماعي و في الجواهر هو من ضروريات الدين و يدل عليه نصوص المتواترة; دخول وقت مغرب به واسطهء غروب خورشيد اجماعي است و صاحب جواهر فرموده : ازضروريات دين است و روايات متواتره دلالت بر اين معنا مي كند>.

از اين مطالب استفاده مي شود كه انتهاي وقت نماز عصر, غروب خورشيد است .

آيت اللّه خوئي در منهاج الصالحين مي فرمايد:

خورشيد در افق محقق مي شود>.

به اين نتيجه رسيديم كه انتهاي وقت نماز عصر, غروب خورشيد است . فتواي بعضي از فقها و مراجع فعلي همين است .

آيات عظام : خوئي , تبريزي , وحيد خراساني , سيستاني , بهجت , مكارم و مرحوم حكيم (صاحب مستمسك العروة الوثقي ) غروب آفتاب را پايان نماز عصر مي دانند.(1)

اين بحث پيش مي آيد كه آيا ابتداي وقت نماز مغرب , غروب خورشيد است يا ذهاب حكره مشرقيه از بالاي سرافق مصلّي (نمازگزار)؟ آيا افطار در ماه رمضان به صرف غروب خورشيد جائز است يا بايد صبر كنيم تا حمره ءمشرقيه از فوق سر بگذرد؟

در اين باره رواياتي است (2) كه دلالت مي كند وقت نماز مغرب و وقت افطار, گذشتن حُمرهء مشرقيه از بالاي سر است و به صرف غروب قرص خورشيد, نمي توان نماز مغرب را خواند و افطار كرد. لذا بين فقهاي عظام اين مسائل مورد بحث جدّي است . تعداد زيادي از آنان معتقدند كه غروب , انتهاي وقت عصر و ابتداي وقت نماز مغرب و افطاراست , ليكن احتياط خوب است . در عمل فقهاي شيعه , نماز مغرب و افطار را تا ذهاب حمرهء مشرقيه , به تأخيرمي اندازند.

در ترجيح قول اوّل كه غروب آفتاب انتهاي عصر و ابتداي نماز مغرب اس , مرحوم حكيم بحث كاملي دارد. براي آگاهي بيشتر به آن جا مراجع شود.(3)

همان طور كه گفتيم شهرت عمل فقهاي شيعه اين است كه نماز مغرب را از غروب آفتاب تأخير مي اندازند. برخي از فقهاي زنان ما نيز انتهاي نماز عصر و ابتداي نماز مغرب را برطرف شدن حمرهء مشرقيه از بالاي سر دانسته اند.آيات عظام : امام خميني , گلپايگاني , اراكي صافي , خامنه اي , زنجاني , نوري همداني , صاحب عروة الوثقي و بعضي ديگر از فقها از اين دسته اند. بنابراين : غروب را به معناي پنهان شدن قرص خورشيد در افق نمازگزار مي دانيم كه انتهاي وقت نماز عصر است , ولي اگر كسي نماز عصرش را نخوانده باشد, مقتضاي احتياط اين است كه بعد از غروب نمازش را نه به نيّت ادا و نه به نيّت قضا, بلكه به نيت ما في الذمّه بخواند و اگر روزه است , افطار را تا وقت مغرب به تأخير اندازد.

(پـاورقي 1.توضيح المسائل مراجع , ج 1 ص 423

(پـاورقي 2.وسائل الشيعه , ج 3 ص 126

(پـاورقي 3.مستمسك العروة الوثقي , ج 5 ص 71 تا 81



دفتر تبليغات اسلامي