آيا ائمه(ع) نماز را در پنج وقت مي خواندند يا در سه وقت؟


براي پاسخ به چند نكته اشاره مي كنيم: 1- اهل تسنن جواز جمع ميان نماز ظهر و عصر و نماز مغرب و عشاء را منكرند اما در هنگام سفر يا خوف و يا زماني كه هوا باراني است، جمع كردن ميان آنها را در يك وقت جايز مي دانند. هم چنانكه شيعيان اقامه مي كنند. اما شيعيان مدعي اند كه مي توان نمازهاي ظهر و عصر را بعد از زوال شمس در يك وقت با مراعات ترتيب اقامه كرد. و لازم نيست انسان، وقتي نماز ظهر را خواند دنبال كار ديگر برود و وقتي سايه شاخص به اندازه خود شاخص گرديد يا به اندازه دو برابر آن گرديد، (بر اساس اختلافي كه ميان آنها موجود است) براي اقامه نماز عصر آماده شود. ازاين رو به نظر شيعه گرچه نماز خواندن در پنج وقت مستحب مي باشد. اما پشت سرهم خواندن نيز اشكال ندارد. 2- دليل اهل تسنن اين است كه روايت شده پيامبر(ص) بين نماز ظهر و عصر فاصله مي انداخته است. اما به نظر شيعه اين مطلب نمي تواند مرام آنها را در وجوب تفريق ثابت بكند. به لحاظ اينكه سيره عملي لزوماً مفيد وجوب نيست، بلكه اعم از وجوب، استحباب و اباحه است و حمل آن بر وجوب نياز به قرينه و دليل جداگانه دارد. افزون بر آن ملتزم بودن پيامبر(ص) به پنج وقت براي اقامه نماز جماعت به جهت اين بوده است كه مردم بر زمان آمدن پيامبر(ص) اطلاع پيدا بكنند تا سؤالاتي كه دارند از محضرش بپرسند و اين در حقيقت انگيزه اي براي اجتماع مردم در مسجد بوده است. بنابراين شيوه فوق هيچوقت نمي تواند دلالت بكند بر اينكه جمع بين نمازهاي مترتبه جايز نيست. 3. تشيع، گذشته از اين كه مدعاي سني ها را قابل دفاع نمي داند بر مدعاي خود هم دليل دارد. و آن رواياتي است كه بر جمع نماز ظهر و عصر از جانب پيامبر(ص) حتي در غير مواقع سفر و خطر و كار تعجيلي دلالت مي كنند. از جمله، آنها در روايتي است كه عمر از علت جمع بين دو نماز توسط پيامبر(ص) جويا مي شود، پيامبر(ص) در جواب مي فرمايد: به خاطر گشايش و تخفيف بر امتم اين كار را كردم. اين روايات را مالك و احمد بن حنبل هم در كتبشان روايت كرده، ولي فتوا داده اند كه به علت اعراض اصحاب از عمل به آن روايات نمي توان به آن عمل كرد. افزون بر اينها، روايات زيادي از ائمه(ع) در اين باره وارد شده است از جمله امام صادق(ع) فرمود: «وقتي آفتاب زوال پيدا كرد وقت نماز ظهر و عصر داخل شده، جز اينكه نماز ظهر قبل از نماز عصر است.» مفهوم اين روايت با توجه بر اينكه ترتيب بين دو نماز ظهر و عصر امر مفروغ عنه بين تمام مسلمين بوده و به جهت روشن بودن آن نيازي به بيان امام نداشت، معلوم مي شود كه مقصود امام همانا اشاره به جواز امكان جمع بين دو نماز ظهر و عصر بوده است. در اين باره در كتاب وسائل الشيعه دو تا عنوان ذيل با مجموعه احاديثي آمده است: 1- باب جواز جمع بين دو نماز در يك وقت به خاطر عذر به شكل جماعت و هم به شكل فرادي 2- باب جواز جمع بين دو نماز در يك وقت براي خاطر غير عذر. حاصل سخن اينكه پيغمبر(ص) نماز ظهرين و مغربين را به جمع و تفريق اداء مي فرمود و همين سيره هم در ميان ائمه(ع) رواج داشت. براي آگاهي بيشتر ر.ك: وسائل الشيعه، ج 2، ص 159 لنكراني، نهايةالتقرير في مباحث الصلوة، ج 1، ص 33 سلطان الواعظين شيرازي، شبهاي پيشاور، ص 108 سبع مسائل فقهيه، آيةالله الشيخ جعفر السبحاني.

مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها

بازگشت