وجود اين سؤال از آنجا ناشي مي گردد كه ما نسبت به فلسفه دعا و اثرات تربيتي آن از ديدگاه تعاليم اسلامي و نيز تأثيرات مثبت آن از بعد رواني آگاهي نداريم. چرا كه اگر بدانيم دعا چه نقش سازنده اي در روح و روان انسان دارد و از بعد عبادي چه فضيلتي را شامل مي شود، هر لحظه و هر دم از آن غافل نمي شويم.

مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عللي است كه از دائرة قدرت انسان بيرون باشد، آن هم از كسي كه علم و قدرتش بي پايان و بر انجام هر امري قادر و تواناست، البته درخواست ما در دعا نبايد تنها زباني باشد، بلكه بايد از اعماق جان انسان برخيزد، و طبق روايات اسلامي هرگز نبايد جانشين سعي و تلاش انسان گردد بلكه علاوه بر تلاشهاي معمول، بايد از دعا هم غفلت نورزيد.

اهميت دعا به قدري است كه حتي در حال قدرت و سلامت و بي نيازي هم بايد به درگاه خداوند دعا كرد و اين خود نشانة عدم استقلال قدرتهاي ما در برابر ذات اقدس الهي است چرا كه هر چه هست از ناحيه او و به فرمان اوست. از طرفي طبق فرمايش نبي مكرم اسلام (ص) دعا عبادت پروردگار است و مهمترين آثار رواني و اجتماعي و تربيتي و معنوي دعا و نيايش به درگاه الهي تقويت اراده و غلبه بر يأس و ناميدي با تكيه بر ذات احديت است.

الكسيس كارل روانشناس مشهور مي گويد: راز و نياز با خدا علاوه بر اينكه موجب آرامش انسان مي گردد در فعاليتهاي مغزي انسان نيز يكنوع شگفتي و انبساط ايجاد مي كند و اثراتي از خود به جا مي گذار دكه پاكي نگاه، متانت در رفتار، شادي درون، اعتماد به نفس، استقبال از حوادث را در فرد به همراه خواهد داشت. (1)

و هيجان و ترس را كه موجب بسياري از ناراحتي ها و بيماريهاست را برطرف مي سازد. (2)

روايات متعددي كه از پيامبر و ساير معصومين نقل گرديده، اهميت دعا را روشن تر مي كند.



پيامبر مي فرمايد: دعا اسلحة مومن و ستون دين و نور آسمانها و زمين است (3)

علي (ع) مي فرمايد: دعا كليد پيروزي و مفتاح رستگاري است و بهترين دعا، دعايي است كه از سينه پاك و قلب پرهيزگار برخيزد. (4)

در حديثي از امام باقر (ع) نقل گرديده (5)، از آن حضرت سؤال شد آيا بسيار تلاوت قرآن كردن افضل است يا بسيار دعا كردن؟ امام فرمود: بسيار دعا كردن افضل است. آنگاه اين /آيه از قرآن را تلاوت فرمود كه مي فرمايد: بگو پرودگار من براي شما اجري قائل نيست اگر دعا شما نباشد. (6)

امام صادق از ميان دو نفر كه يكي دعاي بيشتري مي كند و ديگري نماز بيشتري بجا مي آورد، دعا كننده را افضل بر نماز گزار ميداند ومي فرمايد: دعا عبادت بزرگ پروردگار است (7) و نيز مي فرمايد: چيزي نزد خدا افضل از آن نيست كه از او تقاضا كنيد از آنچه نزد اوست، و هيچ كس مبغوض تر ومنفور تر نزد خداوند از كساني كه از عبادت او تكبري ورزند و از مواهب او تقاضا نميكنند، نيست (8)

در حديث ديگري امام صادق (ع) مي فرمايد: نزد خداوند مقامي است كه جر با دعا و تقاضا نمي توان به آن رسيد و اگر بنده اي دهان خود را از دعا فرو بندد و چيزي تقاضا نكند، چيزي به اوداده نخواهد شد، پس از خدا بخواه تا به تو عطا شود. (9)

اما نكته ديگر اينكه از آنجايي كه در مكتب تشيع، پيامبر (ص) و ائمه معصومين (ع) بالاترين درجه قرب به پروردگار را دارا مي باشند، لذا عاليترين درجه قابليت دريافت فيض و رحمت الهي نيز از آن اين بزرگواران است، بدين جهت توسل به معصومين (ع) بخصوص در حرم و بارگاه شريف آنان از شرايط استجابت دعاست. بنابراين سزاوار نيست كه انسان به زيارت اين بزرگواران شرف ياب شود و به آنان توسل بجويد و درخواستي نكند.









منابع و مآخذ:

1ـ تفسير نمونه، ج1، ص640، بنقل از كتاب نيايش، الكسيس كارل

2ـ تفسير نمونه، ج1، ص642، بنقل از آيين زندگي، ص152

3ـ اصول كافي، ج2، ابواب الدعاء، باب الدعاء سلاح المؤمن

4ـ همان منبع

5ـ تفسير نمونه، ج15، ص174

6ـ فرقان، 77

8ـ كافي، ج2، باب الدعا و الحث عليه.

9ـ همان منبع، باب فضل دعا و الحث عليه، ص338



مؤسسه پيوند با امام