شايد شنيده باشيد كه احكام فقهي از يك منظر دو گونه هستند، يكي احكام اوليه و ديگري احكام ثانويه، احكام اوليه مانند وجوب نماز است كه شما اشاره نموديد، اين احكام را هيچ كس حتي رسول اكرم هم بدون اجازة خداوند نمي تواند حكم آنرا كلاً تعطيل كند مضمون حديث معروفي هم كه ميگويد حلال محمد تا روز قيامت حلال است و حرام او نيز تا قيامت حرام است مربوط به همين احكام اوليه است. در مقابل آن احكام ثانويه است، مراد از احكام ثانويه اين است كه موضوعي در اسلام در شرايط عادي داراي حكم ثابتي است و همين موضوع در شرايط اضطرار به شكل موقت حكمش تغيير مي كند يعني آن حكم اولي موقتاً برداشته مي شود و يك حكم موقت جديد جاي آن را مي گيرد و همينكه شرايط اضطرار و غير عادي برطرف شود دوباره آن حكم اولي برمي گردد. به عنوان مثال، همة فقها و مراجع فتو ايشان اين است كه نوشيدن شراب، حتي يكقطره، حرام است. اين حكم اولي و اصل شراب است كه در شرايط عادي وجود دارد. از طرفي ديگر همة فقها مي گويند اگر كسي در شرايطي قرار گرفت كه از تشنگي دارد مي ميرد و دسترسي به هيچ آب و آذوقه اي ندارد و تنها مقداري شراب نزدش است، مي تواند فقط به مقداري كه از مردن نجات پيدا كند از آن شراب بنوشد. ملاحظه ميكنيد كه در شرايط اضطرار و اجبار همين شراب حلال شد ولي دوباره وقتي حالش خوب شد بر او حرام مي شود. با اين توضيح مي توانيم درستي سخن امام خميني (ره) را كه شما به آن اشاره كرديد درك كنيم، يعني اگر امام فرموده است براي حفظ نظام، اگر لازم باشد حكمي از دين را تعطيل مي كنم مراد همان احكام ثانويه است كه در شرايط خاص و در صورت نابود شدن يك فرد يا به خطر افتادن اصل نظام مي تواند به شكل موقت جايگزين احكام اوليه شود.









مؤسسه پيوند با امام