همين كه شما چنين احساسي داريد كه نسبت به انجام واجبات سستي مي كنيد، و وجود پليد شيطان را در خود احساس مي كنيد، پله اول ترقي شماست. و اينكه شما از چنين حالتي در وجودتان نگران هستيد، توفيقي است از جانب پروردگار كه شامل حال شما شده است؛ كه با مدد از خداوند متعال نسبت به مبارزه با آنها اقدام كنيد،و به نكاتي كه بيان شده دقت كنيد، و با به كار بستن آنها، وارد جهاد بزرگي عليه شيطان و نفس اماره شويد.

1. براي اينكه بر افكار شيطاني غلبه كنيد، بايد هر كاري را كه انجام مي دهيد، بگوييد : بسم ا...الرحمن الرحيم. يعني هركاري كه مي خواهيد انجام دهيد، طوري باشد كه در مدخل و ورودي آن، بتوان گفت : خدايا، به نام تو اين عمل دو دستور به ما ميدهد، يكي اين كه هر كاري را بدون مطالعه و تفكر و عاقبت سنجي انجام ندهيم، دوم اين كه كاري را انتخاب كنيم، كه بتوانيم بگوييم : خدايا به نام تو. چنين كاري يا واجب است، يا مستحب. كارهاي حرام و مكروه را نمي شود با نام خدا انجام داد. اگر ما اين كار را انجام داديم، شيطان در اسارت قرار مي گيرد. و ديگر اينكه ياد كردن خداوند، باعث مي شود كه توكّل ما به خداوند بيشتر بشود. وقتي كه ما انساني شديم كه در تمام كارها به خداوند توكّل مي كنيم، آن وقت شيطان از ما دور مي شود. زيرا خود قرآن ميفرمايد : انه ليس له سلطان علي الذين آمنوا و علي ربهم يتوكلون (1) يعني شيطان بركسي كه ايمان آورده، برپروردگارش توكّل مي كند، سلطنت ندارد.

2. براي اينكه از گناهان زباني مثل غيبت و ... جلوگيري شود، يكي از اعمال پرثمر سكوت است. اگر انسان مي فهمد كه با سخن گفتن به غيبت يا دروغ دچار مي شود، بايد همواره سكوت را رعايت نموده، و از پر حرفي اجتناب نمايد. پيامبراكرم( ميفرمايد : در غير ياد خدا، زياد سخن نگوييد. زيرا سخن زياد در غير ياد خدا، سبب قساوت قلب مي شود. چه اين كه، دورترين مردم از خدا،كسي است كه قساوت قلب داشته باشد. (2) و در روايت ديگر آمده است : چون فرزندان و نبيره هاي حضرت آدم( بسيار شدند، در نزد وي سخن مي گفتند، و وي ساكت بود. گفتند : اي پدر! چه شد شما را كه سخن نمي گويي؟ حضرت آدم( گفت : اي فرزندان من! چون خداوند جل جلاله مرا از جوارش به بيرون فرستاد، با من عهد كرد و گفت : گفتارت را كم كن تا به جوار من برگردي. (3)

پس بايد تمرين سكوت كنيد به موقع سخن بگوييد، زيرا آدمي از لغزش زبانش آسيبي مي بيند، كه هرگز از لغزش پايش چنان آسيبي نمي بيند. چه اين كه لغزش او در گفتار، ممكن است سرش را برباد دهد، ولي لغزش پايش به آرامي بهبود مي يابد.(4)

3. هيچ گاه از توبه مأيوس نشويد، كه همين مأيوس شدن از رحمت خدا، خود گناه بزرگي است. قرآن كريم ميفرمايد :

قل يا عبادي الذين أسرفوا علي انفسهم لا تقنطوا من رحمة ا... ان ا... يغفر الذنوب جميعا (5) يعني به بندگان گناهكار من بگو: از رحمت الهي نااميد نباشند، خداوند تمام گناهان را مي بخشد.و اينكه خيال مي كنيد توانايي توبه را نداريد، از القائات شيطاني است. آدم داراي اراده و اختيار قوي است. اين تفكرات شيطاني را از خود دور كنيد. ودر هر وقتي كه مناسب ديديد، هر چه زودتر بهتر است، با خداي خود مناجات كنيد؛ كه امام باقر( مي فرمايد : كسي كه از گناهانش توبه كرده است همچونكسي است كه اصلاً گناه نكرده باشد. (6)

و حضرت رسول اكرم( دستوري براي توبه فرمودند، كه جبرئيل در شب معراج به حضرت تعليم داد. و آن اينكه فرمود : غسل كنيد، و وضو بگيريد، و چهار ركعت نماز بخوانيد؛ در هر ركعت حمد يكبار، و سورة توحيد 3 مرتبه، و سوره فلق و ناس هر كدام يك مرتبه، و پس از آن 70 مرتبه استغفرا...ربي و اتوب اليه بگوييد، و آن را با لاحول ولا قوة الا باا... العلي العظيم ختم كنيد. و پس از آن يك مرتبه بگوييد : يا عزيزُ يا غفارُ اغفرلي ذنوبي و ذنوب جميع المؤمنين و المؤمنات وبعد رسول اكرم( فرمودند : هر كس از امت من اين اعمال را انجام دهد، از آسمان ندا مي رسد : اي بندة خدا، توبهات قبول شده، و گناهانت بخشيده شده است، اعمالت را دوباره آغاز كن.(7)

















ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع و مآخذ :

1. سوره مباركة نحل/آيه 99

امالي شيخ طوسي، حديث اول

2. نامه ها برنامه ها، آيت ا...حسن زاده آملي، ص263

3. هزار و يك كلمه،آيت ا...حسن زاده آملي،ج1،ص442

4. سوره مباركة زمر/آيه 53

5. سفينة البحار،ج2،ص322

كتاب اقبال در اعمال ماه ذي القعده، سيدبن طاووس/ وكتاب صراط السلوك،حسن زاده آملي،ص178



مؤسسه پيوند با امام