براي رسيدن به اين مقصود بايد راه دامنه دار و سختي را پيمود و ازگردنههاي پرپيچ و خم گذر كرد. اين راه، عبارت است از «تزكيه و تهذيب نفسو خودسازي».
اگر اين راه، آگاهانه، عاشقانه و با جديت پيموده شود، نتايج و آثاردرخشاني به دست خواهد آمد كه از جمله آنها، رفع حجاب اكبر (علم ودانشظاهر) و انس و علاقه به محبوب و معشوق واقعي و ارتباط با نماز و نيايش و...است. اموري كه در تهذيب نفس و خودسازي كمك ميكند، عبارت است از:
1. تفكر: حضرت علي (ع) فرمود: «هر كس كه قلبش را با تداوم فكر، آبادسازد، افعالش در باطن و ظاهر خوب خواهد شد.» (غرر الحكم، ص 690)
غفلت؛ يكي، از بيماريهاي بزرگ نفساني و منشا بسياري از بيماريهايديگر است و دواي اين درد، تفكر وانديشه، عاقبت انديشي، تقويت نيرويايمان و... ميباشد. بر انسان لازم است همواره مراقب نفس خويش باشد؛مرگ را فراموش نكند؛ در عواقب سوء بيماريهاي نفساني و كيفر گناهان وعذابهاي سخت دوزخ بينديشد و حساب و كتاب قيامت را همواره در نظرداشته باشد. در چنين صورتي كه براي تهذيب نفس آماده شده، ميتواندقاطعانه تصميم بگيرد و نفس خويش را از اخلاق زشت و گناهان پاك سازد.
2. تاديب و مجازات: براي موفقيت در تزكيه و تهذيب نفس، در آني،نفس خودمان را مورد خطاب و تهديد قرار ميدهيم (مبني بر ترك گناه و انجامدادن اعمال صالح) و با خود شرط ميبنديم كه گناه نكنيم؛ مثلاً اگر نفسغيبت كند، شرط مينمايم كه فلان مبلغ پول صدقه بدهم يا يك روز آبنمينوشم و...
بعد از آن كاملاً از نفسمان مراقبت ميكنيم كه غيبت نكند و چنانچه غيبتياز او صادر شد، بدون ارفاق و سهل انگاري قاطعانه در برابرش ميايستيم ومجازاتي را كه وعده داده بوديم، به اجرا در ميآوريم.
3. توجه به كرامت ذات و تقويت ارزشهاي انساني: نفس انسان،گوهر گران بهايي است كه از عالم حيات، علم، كمال، جمال، رحمت، احسانو افاضه به وجود آمده و طبعاً با همين امور سنخيت دارد. بنابر اين اگر به مقامشامخ و ارزش وجودي خودش توجه داشته باشد، اخلاق رذيله و ارتكابگناه را دون شان خويش ميداند و طبعاً از آنها بيزار خواهد بود. وقتي فهميدانسان است و انسان نفخهاي است الهي كه از عالم بالا آمده، شهوتها وخواستهاي حيواني در نظرش بي ارزش و تمايل به مكارم اخلاق دروجودش احيا خواهد شد.
اميرالمؤمنين علي(ع) فرمود: «هر كس كه نفس خودش را گرامي بدارد،شهوتها برايش كوچك و بي ارزش خواهد بود». (نهج البلاغه، قصار 449)
4. ترك معاشرت با دوستان بد: انسان موجودي اثرپذير و مقلد است وبسياري از صفات و آداب و رفتارش را از انسانهاي ديگر فرا ميگيرد(خصوصاً دوستان و معاشران نزديك). دوستي با افراد فاسد و بد اخلاق،انسان را به صلاح و خوبي دعوت نميكند. يكي از ويژگيهاي انسان هميناست كه خودش را همانند ديگران ميسازد و در اين ميان، دوست بد، يكي ازگرفتاريهاي شوم انسان و از عوامل بدبختي و انحراف او است، كه بايد جداًاز چنين شخصي دوري گزيند. حضرت علي(ع) ميفرمايد: «از دوستي باافراد فاسق جداً اجتناب كنيد؛ زيرا شر به شر ملحق خواهد شد.»(غرر الحكم،ص 147)
5. دوري از موارد احتمالي لغزش: انسان همواره در معرض لغزش وگناه است و نفس اماره هميشه به بديها رو ميكند و... براي كساني كهدرصدد تهذيب نفساند؛ ضرورت دارد كه چشم و گوششان را از مناظرشهوتانگيز و فساد و انحراف و گناه ممنوع سازند. در مجالس غير شرعيشركت نكنند و با افراد فاسق، ارتباط نداشته باشند. در غير اين صورتهمواره در معرض خطا و لغزش و گناه خواهند بود.پس از آن كه، رفتار و گفتارخود را با توجه به موارد ياد شده تغيير داديم؛ شايسته است كه بهدستورالعملهاي زير نيز عمل كنيم:
1. انسان قبل از هر چيز بايد به وسيله توبه، نفس خويش را از گناهان واخلاق زشت پاك سازد.
2. او بايد همواره خود را در محضر خدا ببيند و سعي كند در همة احوال بهياد خدا باشد و اگر غفلتي عارض شد، فوراً باز گردد.
3. انسان بايد از نفس خود كاملاً مراقبت كند تا به گناه آلوده نشود. در شبانهروز ساعتي را براي محاسبه نفس قرار دهد و با كمال دقت به حساب اعمالروزانه برسد.
4. به مقدار نياز غذا بخورد و از پر خوري و شكم پرستي اجتناب كند.
5. سكوت را رعايت كند و جز به مقدار ضرورت سخن نگويد.
6. دائم الوضو باشد. هر موقع وضويش باطل شد، فوراً وضو بگيرد.
7. در شبانه روز، ساعتي را به توجه و حضور قلب اختصاص دهد و برنامهمنطقي جهت خلوت و تفكر و خودسازي داشته باشد.
8. ذكر «يا حي يا قيوم، يا من لا اله الا انت» را ورد زبان خود قرار دهد وهمواره با حضور قلب، آن را تكرار كند.
9. در شبانه روز يك سجده طولاني انجام دهد و به مقداري كه قدرت داردوبا حضور قلب، اين ذكر را تكرار كند «لا اله الا انت، سبحانك اني كنت منالظالمين».
10. هر روز با حضور قلب مقداري قرآن بخواند ودر معاني آيات آن، تفكرنمايد.
11. هنگام سحر از خواب برخيزد و وضو بگيرد و در جاي خلوت، و باحضور قلب نماز شب بخواند.
12. در تمامي كارها و امور زندگي اخلاص داشته باشد ودرس و بحث وفعاليتهاي اقتصادي را براي خدا و در جهت جلب رضايت او انجام دهد.
13. هدف او از درس و تحصيل، خدمت به مردم و تقويت و تاييد دينباشد و از هر علمي، براي تبليغ و تاييد امور ديني استفاده كند.
14. در هر كجا احساس غرور و تكبر كرد و يا علم را ظلمت براي خوددانست، فوراً استغفار و استعاذه كند و به درگاه الهي پناه برد.


ستاد اقامه نماز