يوگا نحوهاي از آداب عرفاني و تربيتها و رياضتهاي بدني و فكري است كه هدف آن رسيدن به موكشا يعني رسيدن به (نجات) است. نيز به مكتب فلسفي خاصي هندوان، يوگا ميگويند كه اساسش مبتني بر اعتقاد به جدايي بين ماده و روح است. آن چه متضمن رياضتهاي يوگا است، مشتمل بر تربيت منازل و مقاماتي است كه پيمودن آنها شرط وصول به (نجات) خوانده ميشود. بعضي از اين مقامات جنبه سلبي دارد و عبارت است از پرهيز و اجتناب از بعضي امور. بعضي ديگر جنبه ايجابي دارد و مشتمل است بر اجراي بعضي مناسك و آداب. اساس رياضتهاي يوگا عبارت است از التزام به خلوت نشيني، مداومت در روزه؛ تمركز حواس، حبس نفس، تفكر و ذكر. البته رياضتهاي بدني در حكم مقدمه براي اذكار روحاني است كه (نجات) از آن حاصل ميشود، ولي به هر حال نجات واقعي و نهايي فقط پس از مرگ حاصل ميشود.(2)

در عرفان اسلامي نيز از بعضي رياضتهاي مذكور براي تربيت نفس استفاده ميشود، ولي بعضي از رياضتهاي يوگا مخالفت با رياضتهاي شرعي اسلامي است. مانند حبس يا اذيت كردن بدن. به اضافه اين كه هدف در عرفان اسلامي رسيدن به خدا و لقاي الهي است، ولي در رياضتهاي هندي، هدف رسيدن به كمالات نفساني و به تعبير ديگر (نجات) است. البته تأثير رياضتهاي اسلامي و رياضتهاي هندي، آرامش روح و روان و كم شدن غم و غصهها و تعادل روحي و تمركز حواس است. در اين آثار هر دو مشتركند، اما نحوه رياضت و هدف رياضت در يوگا با عرفان اسلامي فرق ميكند.

پي نوشتها:

1 - همان، به نقل به از بحار، ج74، ص 307.

2 - دائرةالمعارف بزرگ اسلامي، ج2، ص 3374.



دفتر تبليغات اسلامي