يكي از عرفاي بزرگ اسلام سخني دارد كه در كتاب «سرّ الصلاة» امام خميني (ره) هم آمده است. وي مي​گويد كسي كه در نماز حواسش پيش غير خدا و متوجه زندگي است، چگونه به خود اجازه مي​دهد در پايان نماز بگويد «السلام عليكم و رحمة الله»؟ چون پيغمبر اكرم(ص) فرمود «المُصلي يُناجي رَبّه» (بحار 68/215) [نمازگزار، مشغول مناجات با خداست.] پس با مردم و در جمع ديگران نيست. وقتي نمازش تمام شد و مناجاتش با خداي سبحان به پايان رسيد، از حضور خدا بر مي​گردد و در بين مردم قرار مي​گيرد و چون وارد جمع ديگران مي​شود مي​گويد «اسلام عليكم...». افرادي كه در مجمع و مجلس در كنار يكديگر نشسته​اند، هيچ كدام به يكديگر سلام نمي​كنند؛ زيرا در حضور يكديگرند. كسي كه در آن جمع نيست و از جاي ديگر وارد مي​شود سلام مي​كند.

سلام آخر نماز نه دعاست و نه ذكر، بلكه تحيّت است. لذا اگر در وسط نماز كسي عمداً بگويد «السلام عليكم»، نمازش باطل است. و اگر اشتباهاً گفت، دو سجده سهو دارد. سلام آخر نماز، به عنوان تحيّت و درود است؛ چون نمازگزار با خدايش مناجات مي​كند و در بين مردم نيست، وقتي كه نمازش تمام شد و از مناجات با خدا برگشت و زميني شد و به جمع مردم پيوست، به مردم سلام مي​كند. فقها نيز گفته​اند، در نماز جماعت هنگام گفتن «السلام عليكم» امام به كدام قسمت نگاه كند، مأموين به كدام قسمت رو كنند.

آن بزرگ عارف مي​گويد من در تعجبم كسي كه حواسش پيش زندگي است و اصلاً با خدا مناجات نكرده و از مردم جدا نشده، چگونه به خود اجازه مي​دهد كه بگويد «السلام عليكم و ...»؟! (سر الصلوة، امام خميني/108)





تبيان