در خصوص اينكه عرفا، و همچنين كساني كه اهل موسيقي عرفاني هستند، هر دو طيف در نماز حال گريه پيدا مي كنند، بايد ديد كه ريشه و نشأ اين حالت در چيست. در جواب بايد گفت كه منشأ اين حال، احوالات مختلفي است. منشأ احوالات عرفا، مشاهداتي است كه دارند؛ و گريه آنان گريه شوق است. و ريشه اش معارفي است كه به آن رسيده اند. اما موسيقي و نغمه و آهنگ، تأثير بر عواطف انسان دارد، و بيشتر جنبه عصبي و تحريك عصبي دارد. البته موسيقي و آهنگ در سلوك عرفا تأثيراتي دارد. گاهي يك غزل انسان را يك دنيا پرواز مي دهد، منتها اين پرواز وقتي است كه محتوي و معارفي كه در آن غزل نهفته است، با آهنگ و موسيقي خوش همراه باشد. اما آهنگ و موسيقي به تنهايي كاربرد و توانايي محتوي و مفهوم را ندارد.

مقام معظم رهبري در اين باره مي فرمايند :

... براي اعتقاد بهترين وسيله محبت است، چون انسان از راه محبت به چيزهايي معتقد مي شود، كه از راه استدلال نمي تواند به آنها اعتقاد پيدا كند. پس وقتي ما بخواهيم با اين مبنا اسلام ناب را ترويج كنيم، بايد كسي شعر خوبي را با صداي خوش و مضمون خوب، دربارة ائمه ( بخواند. اين فلسفه مداحي است. اگر ما اينگونه مداحي را ترسيم كنيم، يك مدح ده دقيقه اي،از يك ساعت سخنراني هر گويندة مستدلي مفيدتر است، و اين چيز كمي نيست.

مداحي و شعر خوب در دلها اثر مي گذارد. اين را بدانيد، شعري را كه داراي مضمون و محتواي خوبي باشد، اگر با صداي خوب بخوانيد، خدمت بزرگي است. (1)

و در جاي ديگر مي فرمايند :

... وقتي كه بخواهيم يك سخن معنوي در دل جاي بگيرد، و خودش را درست نشان بدهد، تنها زبان رسا و بيان خوب كافي نيست، يك چيز ديگر هم لازم دارد، و آن آهنگ است، ولو با صداي غيرخوب باشد؛ موسيقي كلمات و جملات در افاده مفهوم آن جملات مؤثرند. همين شعر را اگر شما با آهنگ بخوانيد، يك جور تأثير دارد، و اگر بدون آهنگ بخوانيد يك جور ديگر است.



سنت مداحي شما اين است كه با آهنگ بخوانيد. اين آهنگ رازي دارد، و فقط براي تنوّع نيست. در آثار ديني و در خواندنهاي ديني، همه جا آهنگ وجود دارد. لذا شعر هم كه از بزرگترين و مؤثرترين شيوه هاي بيان است، اگر با آهنگ بيان شود، تأثير زيادي مي گذارد. علاوه بر اينكه آهنگهاي موسيقي و دستگاههاي موسيقي، در تأثيرگذاري سخن هم مؤثر است، يعني شما در شادي يك دستگاه را مي خوانيد، و درغم يك دستگاه ديگر را مي خوانيد، براي موعظه از يك دستگاه ديگر استفاده مي كنيد. (2)

مقام معظم رهبري، مرز ميان موسيقي حرام و حلال را اين طور بيان مي كنند : موسيقي اگر انسان را به بيكارگي، ابتذال، بيحالي، واخوردگي از واقعيتهاي زندگي، و امثال اينها بكشاند، اين موسيقي، موسيقي حلال نيست؛ موسيقي حرام است. موسيقي اگر چنانچه انسان را از معنويت، از خدا و ذكر غافل كند، اين موسيقي حرا م است. موسيقي اگر انسان را به گناه و شهوتراني تشويق كند، اين موسيقي حرام است. (در غير اين صورت حلال است.) (3)





































________________

منابع و مآخذ :

1. كتاب رازهاي غم، حاج زين العابدين غلام، ص28

2. كتاب رازهاي غم، حاج زين العابدين غلام، ص134

3. نشرية صباح، شمارة 2 و 3 ، 1381،ص153



مؤسسه پيوند با امام