درپاسخ به سؤال جنابعالي نكاتي چند را يادآور مي شويم :

1- نماز، تجلي بخش محبت وانس به خداي كريم است. نماز نفي معبودهاي غير حقيقي، تخيلي، عاطفي والحادي است. نماز رازست ونياز، نماز آرامش است و پرواز، نماز آرايش است و پيرايش.

نماز آراستن به زيور خوبيها وزيبايي و پيراستن از كژيها وزشتيهاست. نماز بازدارنده از فحشاء ومنكرات و آلودگي هاست.

2- بين صحيح بودن وقبول شدن نماز تفاوت وجود دارد. اگر دستورات صادره درخصوص چگونگي اقامه نماز بطور دقيق رعايت شود نماز صحيح است ولي قبولي آن شرايطي داردكه دراحكام نماز دررساله هاي عمليه ذكر نشده است. بنابراين نمازي مورد قبول حضرت حق قرار مي گيرد كه علاوه برصحيح بودن شرايط قبولي را هم داشته باشد. مثلاً اگر دانش آموزي بطور منظم ومرتب وطبق مقررات آموزشي درمدرسه حضور يابد وهيچگونه تخلف آموزشي وانضباطي نداشته باشد ولي درسهايش رانخواند به توضيحات معلم ها گوش فرا ندهد، درمنزل مطالعه نكند، اگر دستورات ومقررات مدرسه را رعايت كرده است ولي آيا در درسهايش موفق هم خواهد شد.

ويا فردي را تصور كنيد كه صاحب يك ماشين و خودرو باشد ولي خراب باشد آيا مي تواند بوسيله آن به مسافرت برود، قطعاً پاسخ منفي است. كسي كه نماز صحيح بخواند يعني هر آنچه به عنوان احكام نماز دررساله هاي عمليه آمده است را دقيقاً رعايت كند معلوم نيست نمازش قبول شود. قرآن كريم مي فرمايد : ويل للمصلين الذينهم عن صلاتهم ساهون والذينهم يراؤن ويمنعون الماعون 1

(واي برنمازگزاران، آنها كه درنمازشان كوتاهي مي ورزند، آناني كه درنمازريا مي ورزند، وكساني كه از پرداخت صدقه وكمك به نيازمندان سرباز مي زنند.

درجاي ديگر مي فرمايد : قد افلح المؤمنون، الذينهم في صلوتهم خاشعون 2(مؤمنان رستگارانند آنها كه در نمازشان خضوع وخشوع مي ورزند.)

3- روح ا...عزيز! اقامه نماز واجب است ولي ذات مقدس حق اول وقت خواندن آن را واجب نشمرده است تا بندگانش دچار عسر وحرح وسختي ومشقّت نگردند. گاهي ممكن است انسان دروقت فضيلت نماز مشغول كار مهمي باشد مثل نجات جان يك انسان و... دراين صورت نجات جان يك انسان برنماز اول وقت ترجيح دارد. يا گفته شده نماز جماعت اگر با تأخير خوانده شود برنماز فراداي اول وقت ترجيح دارد. چون وحدت اجتماعي از اهميت بسيار والايي برخورداراست. اما اگر انسان بدون عذر موجه جدي نماز را به تأخير بياندازد شايد كوتاهي و بي اعتنايي نسبت به تماز تلقي گردد ومقبوليت آنرا دچار اشكال سازد، بنابراين بايد ديد درهنگام نماز به چه كاري مشغول هستيم، آيا آن كار از نماز مهم تر است؟ آيا نمي توان آنرا رها كرد وپس ازنماز به اتمام رساند؟ آيا رها كردن كار امكان ندارد وبه زندگي وحيات آسيب خلل ناپذيري وارد مي كند؟ تشخيص موارد فوق بعهده عقل سليم افراد است وهركس با وجدان خويش مي تواند وظيفه اش را تشخيص دهد. توجيه وبهانه تراشي پذيرفته نيست، بنابراين توصيه مي كنيم حتي المقدور نماز را دراول وقت، به جماعت، باتوجه به معاني و مفاهيم، درمسجد يا محل خاصي از منزل بجاي آوريد.

دوست عزيز! نماز براي به ياد خدا بودن ودوري از غفلت و پاكيزگي وطهارت جسم و روح انسانها قرارداده شده است.3 وبراي آنكه حالت ذكر وياد دائمي باشد در اوقات مختلف شبانه روز لازم وواجب گرديده است تا بندگان با اين نمازها دراوقات متعدد همانند كسي كه درشبانه روز چندين بار جسم خود را در چشمه زلال شست وشو مي دهد ودائماً آنرا نظيف وپاكيزه نگه ميدارد، روح وروان خود را با مبدأ اعلي ارتباط دهند واز او نور و نيرو بگيرند.

تجربه نشان داده كه اگر مسايل تربيتي، تحت انضباط وشرايط معين قرار نگيرد، عده اي آن را به دست فراموشي ميسپارند واساس آن به كلي متزلزل مي گردد. اين گونه مسايل، حتماً بايد در اوقات معين وتحت انضباط دقيق قرار گيرد تا هيچ كس عذر وبهانه اي براي ترك آن نداشته باشد، به خصوص اين كه انجام دادن اين عبادات دراوقات معين داراي شكوه وتأثير وعظمت خاصي خواهد بود كه قابل انكار نيست ودر حقيقت يك كلاس انسان سازي را اين وقت شناسي تشكيل ميدهد.4

نماز اول وقت درمتون ديني، مورد تأكيد بسيار قرار گرفته وفضايل فراواني براي آن نقل شده است. ازنظر تأثيرات روحي، رواني و اجتماعي مي توان امور زير را نام برد :

1- عادت دادن شخص به نظم

وجود نشاط وآمادگي وحضور قلب بيشتر جهت انس وارتباط با خدا وتقويت كمالات نفساني

2- زمينه سازي جهت برگزاري جماعت هاي بزرگ وانس والفت واتحاد بيشتر مسلمانان

توضيح آنكه وقتي جامعه اسلامي مقيد به خواندن نمازاول وقت باشند، درهر منطقه، غالب مردم هم زمان به نماز خواهند ايستاد. اين مسأله آمادگي آنان را براي جماعت وايجاد صفوف گسترده و پر جمعيت بيشتر مي كند. درحالي كه نماز درغير اول وقت، در بين زمان هاي مختلف پراكنده مي شود واز اجتماع و شكوه عبادي وانس والفت مؤمنان درمراكز ديني مي كاهد.5

مسأله اي كه درمورد نماز مورد توجه اسلام قرار گرفته است دقت زياد نسبت به رعايت وقت است به طوري كه دقيقاً روي دقيقه، ثانيه آن حساب شده است. بدون شك اين امر در روح عبادت ورابطه انسان با خدا مؤثر نيست كه مثلاً اگر يك دقيقه قبل از وقت نماز را شروع كنيم آن حالت تقرب و توجه پيدا نمي شود ولي اگر اول وقت انجام شد تقرب ايجاد مي شود. اسلام خواسته است نوعي تمرين وقت شناسي وتمرين احترام گزاردن به نظم ووقت قرار داده باشد .6

پيغمبر اكرمص مي فرمايد : كسي كه نمازواجبش را پس از داخل شدن وقتش بتأخير بياندازد ] بدون عذر[ تا وقت آن بگذرد ازشفاعت مامحروم خواهد بود.7

ونيز فرمود كسي كه مواظبت مي كند تا نمازهايش را دروقت خودش بجاي آورد شيطان ازاو ترسناك است ونزديكش نمي شود وهرگاه آنها را ضايع ساخت شيطان براو جرأت مي كند تا اورا به گناه آلوده سازد.8

نماز اول وقت آنقدر ارزشمند است كه اميرالمؤمنين حضرت علي( درجنگ صفين نماز ظهر را دراول وقت دربحبوحه جنگ اقامه فرمود.9



(1) سوره ماعون/7-4

(2) سوره مؤمنون/2

(3) سوره طه/14وسوره عنكبوت/45

(4) براي آگاهي بيشتر ر.ك به كتب : سرالصلاه امام خمينيره وآداب الصلوه ميرزا جواد ملكي تبريزي

(5) كلباسي مجتبي، يكصد پرسش وپاسخ درباره نماز، دفتر اول (تهران، ستاد اقامه نماز،1380) ص97-96

(6) ر.ك : استاد شهيد مرتضي مطهري، تعليم وتربيت دراسلام(انتشارات صدرا، 1371) ص192

(7) شهيد آيت ا...دستغيب، آيين زندگي،1374، ص50 به نقل از وسايل الشيعه

(8) همان مأخذ وهمان صفحه

همان، ص51



مؤسسه پيوند با امام