نخست يادآوري اين مطلب ضروري است كه احكام شرعي دو گونهاند: 1ـ احكامي كه برخي از حكمتهاي آنها در قرآن و روايات اسلامي بيان شده است مانند روزه كه يكي از حكمتهاي آن را قرآن پرهيز از گناه دانسته است. (بقره، 183)

2ـ احكامي كه در آيات و روايات اشارهاي به فلسفه آنها نشده و يا لااقل به دست ما نرسيده است. در اين موارد ممكن است با دليلهاي عقلي يا تجربي به بخشي از آنها پيببريم ولي چون علم و عقل ما محدود است نميتوانيم فلسفه كامل آن را بدست آوريم. البته اين بدين معنا نيست كه انجام كار را مبتني بر دانستن حكمتش كنيم; بلكه روحية بندگي خداوند اقتضا ميكند تا فرمانبرداري بيچون و چراي پروردگار خود باشيم و هر دستوري را ـ هر چند بدون آگاهي از حكمت آن ـ اطاعت كنيم و اين به معناي تقليد كوركورانه نيست; چرا كه فرض اين است پروردگار خود را به خوبي ميشناسيم و ميدانيم كه هرگز فرماني را به ضرر بندهاش صادر نميكند; بلكه تمام احكام الهي براي رساندن او به كمال و تأمين سعادت و خوشبختي او در آخرت است و هر دستوري به ما دهد، صلاح و خير ما را در آن ديده است. همچنانكه يك بيمار چون ميداند پزشك معالجش خير و صلاح او را ميخواهد و در پي بهبودي بيماري اوست، داروهايي را كه برايش تجويز كرده است مصرف ميكند بدون اينكه از حكمت آنها آگاهي داشته باشد.

بر مرد واجب است حمد و سورة نماز صبح و مغرب و عشأ را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سورة نماز ظهر و عصر (و همچنين تسبيحات اربعه) را آهسته بخوانند.(توضيحالمسائل، امامخميني، مسألة 992 و مسألة 1007.)

يكي از ادلة مراجع در اين مسأله رواياتي است كه از معصومين: رسيده و در كتابهاي فقهي مورد بررسي قرار گرفته است.(جواهر الكلام، نجفي، ج 9، ص 364 ـ 369، دارالكتب الاسلامية، تهران / وسائلالشيعة، عاملي، ج 6، ص 82 ـ 86، باب 25 و 28، ابواب القرائة في الصلاة، چاپ احيأ التراث.) ولي فلسفة آن براي ما معلوم نيست.



فرهنگ ومعارف قرآن