قرآن مجيد ميفرمايد: وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَوَةِ;(بقره،45) از صبر و نماز كمك بجوييد. در روايات ما صبر بر روزه تطبيق شده است و اين آيه شريفه، به دو ركن اساسي اشاره نموده است و تنها راه پيشرفت و پيروزي بر مشكلات را دو چيز ميداند: استقامت كردن در برابر مشكلات و ارتباط پيدا كردن با خداوند متعال به وسيلة نماز، چون صبر هر بلا و حادثه عظيمي را كوچك و ناچيز كند و نماز روي آوردن و التجأ به خداست كه باعث ميگردد روح ايمان زنده شود و به آدمي ميفهماند به جايي تكيه كرده كه انهدامپذير نيست و به ريسماني چنگ زده كه پاره شدني نيست. كساني كه از اين دو ركن بهرهمند هستند، ميتوانند با توجه به آثار و فوايدي كه اين دور ركن در بر دارند، خود را براي عمل به آن آماده سازند; چرا كه نماز نوعي سپاسگزاري است كه ميتوان با آن وظيفه بندگي را برابر خوبيهاي خداوند بيان كرد و به تكامل روحي رسيد واز قدرت نامتناهي خداوند استمداد طلبيد; مهار كننده غرايز سركش و روح طغيان در آدمي است و خلاصه آن كه نماز او را به مبدأ لا يزال الهي پيوند ميدهد. صبر يك امر اكتسابي است و انسان ميتواند ـ اگر چنان كه ندارد ـ آن را به دست آورد. صبر زمينه ايستادن و مقاومت و در مقابل گناهان و تكاليف و مصائب را در نفس انسان فراهم ميكند; با انجام دادن اين دو ركن انسان به رستگاري و پيروزي قطعي ميرسد.

كلمة استعانت به معناي طلب كمك است و اين در وقتي صورت ميگيرد كه نيروي انسان به تنهايي نميتواند حادثهاي

را كه پيش آمده بر وفق مصلحت خود بر طرف كند در حالي كه اگر ميفرمود: صبر كنيد و نماز بخوانيد اين معنا را براي مخاطب نميفهماند.

خشوع يكي از صفات بر جسته مؤمنان و متّقين به شمار ميآيد و به معناي حالت تواضع و ادب جسمي و روحي است كه در برابر شخص بزرگ يا حقيقت مهمي در قلب انسان به وجود ميآيد و آثارش در بدن ظاهر ميشود با اين حالت، نماز از حالت الفاظ و حركات بي روح و فاقد معنا و خسته كننده و سنگين خارج ميشود.( ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 1، ص 218، ج 14، ص 194، دار الكتب الاسلاميه / الميزان، علامه طباطبايي، ج، ص 152، نشر اسلامي / پرسشها و پاسخهاي مذهبي، آية الله سبحاني، ج 3، ص 41، نسل جوان / اخلاق در قرآن، آيت الله مصباح يزدي، ج 1، ص 412، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني; . )



فرهنگ ومعارف قرآن