انسان بايد از فرصتهاي از دست داده هميشه متأسف باشد ولي در عين حال بايد اعتقادش اين باشد كه تا رمق در بدن دارد ميتواند مقداري از خسارتهاي گذشته را جبران نمايد. خداوند متعال در قرآن كريم همواره با انسان سخن ميگويد و فرق بين جوان و پير و مرد و زن و... نميگذارد. انسان تا وقتي جان در بدن دارد انسان است و تا انسان است اجازه دارد به سوي كمال و قرب حق تعالي حركت كند. اين خود انسان است كه مقدار حركت، سرعت حركت و زمان حركت را با اختيار خود انتخاب ميكند اي بسا اشخاصي كه در ابتداي عمر در راه خدا بودهاند ولي در پايان منحرف شده و عاقبت به خير نشدهاند، و اي بسا انسانهايي كه سالها در مسير منحرف حركت ميكردهاند به طوري كه حتّي خدا را انكار ميكردهاند ولي در پايان عمر به دامن رحمت و هدايت حق تعالي پناه آوردهاند و عاقبت به خير شدهاند. وقتي خداوند متعال از انسانهاي مؤمن ميخواهد كه توبه كنند تا به رستگاري دست يابند، تأكيد ميفرمايد كه همگي توبه كنيد: وَ تُوبُوَّاْ إِلَي اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ;(نور،31) و همگي به سوي خدا بازگرديد اي مؤمنان! تا رستگار شويد. البته خداوند متعال خود آگاه است كه در ميان بندگانش كساني هستند كه اگر واقعا هم پشيمان شوند ولي قدرت جبران وظايفي را كه در طول ساليان متمادي ترك كردهاند، ندارند ولي در عين حال راه رستگاري همانها را هم توبه و بازگشت ميداند. براي مؤمني كه توبه كرده است خداوند متعال مقرراتي وضع نموده است از جمله آن كه ـ چنان كه فقهاي عظام فرمودهاند ـ در رابطه با وظايف ديني كه ترك شده است آن چه تحت قدرت آنان است تدارك ميكنند و از آن چه خارج از قدرت آنان است از خداوند متعال طلب مغفرت ميكنند.

در رابطه با وضعيت نماز و روزه و حق الناس، شما بايد به رسالة مرجعي كه از او تقليد ميكنيد مراجعه كرده و وظايف خود را انجام دهيد. و توجه به اين نكته لازم است كه هر چند در مقام عمل، كوتاهي كردهايد ولي در جايي كه خداوند متعال از ايمان پيرمرد كافر استقبال كند و او را بپذيرد و او را به سبب ايمانش به بهشت داخل كند، آيا از توبة شما استقال نميكند و آيا پس از استقبال وظيفهاي غير قابل تحمّل براي شما در نظر ميگيرد؟ به نظر ميرسد اميد شما به فضل و رحمت الهي بايد بر دغدغههاي يأس و نوميدي غلبه كند.(زمر، 53 ـ حجر، 56)



فرهنگ ومعارف قرآن