نماز شب، يازده ركعت است، هشت ركعت آن به نيت نماز شب و دو ركعت آن به نيت نماز شَفع و يك ركعت به نيت نماز وَتر خوانده ميشود.

هشت ركعت آن، به صورت چهار نماز دو ركعتي كه براي هر دو ركعت، تشهد و سلام گفته ميشود.

براي توفيق به جا آوردن نماز شب علمأ اخلاق با توجه به روايات اهلبيت: در اين زمينه دستوراتي را بيان فرمودهاند، كه در اين جا چند نكته را متذكر ميشويم:

1. آشنايي و شناخت به فضيلت و ثواب نماز شب، از آيات قرآن و روايات اهلبيت: كه اين امر شوق انسان را براي نايل شدن به آن درجات موعود، زياد ميكند; نظير آيهي: وَ مِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَيََّ أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا;(اسرأ،79) و پاسي از شب را (از خواب برخيز، و) قرآن (و نماز) بخوان، اين يك وظيفة اضافي براي توست; اميد است پروردگارت تو را به مقامي در خور ستايش برانگيزد.

و امام عليفرمودهاند: اراده و تصميم، بستگي به اندازه انديشه و شناخت انسان دارد.(ميزان الحكمة، محمد محمدي ريشهري، ترجمة حميد رضا شيخي، ج 8، ص 3756.)

2. پرهيز از پرخوري به خصوص به هنگام شب، كه اين امر باعث نوشيدن آب بيشتر و در نتيجه غلبه خواب بر چشمها ميگردد. اميرالمؤمنينميفرمايند: با وجود سه چيز، آرزومند سه مطلب مباش: في سهر الليل مع كثرة الأكل...; سحرخيزي و شب زنده داري با وجود پرخوري.

3. استراحتي كوتاه در روز كه به آن خواب قيلوله ميگويند. كه رسول اكرمدر اين زمينه ميفرمايند: با خوردن سحري براي روزهداري كمك بگيريد و با خواب قيلوله براي شبزندهداري.(من لا يحضر الفقيه، شيخ صدوق; ج 2، ص 136، ح 1960، دفتر انتشارات اسلامي(جامعه مدرسين).)

4. دوري گزيدن از گناه در طول روز كه مهمترين امر است، به طوري كه امام عليبه فردي كه شكايت از بيدار نشدن، جهت نماز شب را داشت، فرمودند: انت رجلٌ قد قيّدتك ذنوبك; تو مردي هستي كه گناهانت تو را به بند كشيده است.(اصول كافي، كليني;، ج 3، ص 450، ح 34، دارالكتب الاسلامية.)

5. خواندن آخرين آيهي سوره كهف، كه امام صادقفرمودهاند: هيچ بندهاي نيست كه آخرين آية سوره كهف را قرائت كند، مگر اين كه در همان وقتي كه ميخواهد بيدار ميشود.

6. خواندن دعاهايي كه براي بيدار شدن و اقامه نماز شب، وارد شده است(ر.ك: كافي، همان، ج 2، ص 540، ح 18.)

و براي لذتبخش شدن مناجات با خدا و نماز شب، نيز اموري را ذكر كردهاند، از جمله اين كه:

خوف و خشيت قلبي از خداوند، كه با كوتاه كردن آرزوهاي دنيوي و تفكر در اهوال آخرت و دركات جهنّم و تفكر در عظمت و جلال خداوند و كوچكي خود و همچنين يادآوري گناهان و خطاها و... حاصل ميشود.(ر.ك: بحارالانوار، مجلسي; ج 67، ص 310، ص 45، مؤسسة الوفأ.)

عامل ديگر را ميتوان عشق و محبت به خداوند متعال نام برد; خداوند به حضرت موسيغ فرمود: اي پسر عمران! دروغ ميگويد كسي كه گمان ميكند مرا دوست دارد، ولي هنگام شب، تا به صبح ميخوابد; آيا دوست خواستار خلوت كردن با دوست خود نيست؟!(بحارالانوار، همان، ج 13، ص 329 / ر.ك: محجة البيضأ، فيض كاشاني;، ج 2، ص 395، مؤسسة النشر الاسلامي.)

در پايان، خوب است بدانيم پيامبر اكرمبر طبق حديثي، بعد از نزول آيات 191 ـ 195 سوره آلعمران و در شبهايي كه براي نماز شب بر ميخواستند، اين آيات را تلاوت كرده و گريه ميكردند، و از طرفي ائمه: به خواندن اين آيات به هنگام بيدار شدن جهت نماز شب، سفارش فرمودهاند.(تفسير نورالثقلين، ابن جمعة العروسي الحويزي، ج 1، ص 502، مؤسسة التاريخ العربي.)



فرهنگ ومعارف قرآن