قرآن كريم، ميفرمايد: وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَوَةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْهَا;(طه،132)، خانواده خود را به نماز فرمان ده; و بر انجام آن شكيبا باش!; امام صادقميفرمايد: ما فرزندانمان را در پنج سالگي امر به نماز ميكنيم، شما هم فرزندانتان را در هفت سالگي امر به نماز كنيد....(الكافي، كليني;، ج 3، ص 409، دارالكتب الاسلامية.)

در آية ديگري آمده است: اي كساني كه ايمان آوردهايد! خود و خانوادة خويش را از آتشي كه هيزم آن انسانها و سنگها است نگه داريد (تحريم / 6). از امام رضا7 از تفسير اين آيه پرسيده شد، حضرت فرمود: خانوادهاش را امر كند به آن چه خداوند امر فرموده و نهي كند از آن چه خداوند نهي كرده، اگر اهل خانه اطاعت كردند، آنها را از آتش جهنم نگه داشته، و اگر نافرماني كردند، او وظيفهاش را انجام داده است ]و گناهي بر او نيست[; هم چنين در روايت ديگري از امام صادقآمده است: هنگامي كه اين آيه نازل شد مردم ]از پيامبر اكرم[ پرسيدند: چگونه خود و خانواده خود را از آتش جهنم حفظ كنيم؟ فرمود: اعملوا الخير واذكروا به اهليكم وادّبوهم علي طاعة الله، خودتان كار خوب انجام دهيد ]و با عمل آنان را به خوبيها وا داريد[ و خانوادة خود را به انجام خوبيها يادآوري كنيد، و آنان را بر اطاعت خداوند ادب نماييد.(مستدرك الوسائل، محدث نوري، ج 12، ص 201، مؤسسة آلالبيت.)

بنابراين، يكي از مسئوليتهاي هر پدر و مادري اين است كه با تعليم و تربيت، امر به معروف و نهي از منكر و فراهم ساختن محيطي پاك و خالي از هر گونه آلودگي در فضاي خانه و خانواده، آنان را از ترك واجبهاي الهي، آلوده شدن به گناه و گرفتار آتش جنهم شدن نگه دارند،(ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي، ج 24، ص 286، دارالكتب الاسلامية.) و اگر در اين رابطه كوتاهي نمايند و باعث شوند تا فرزندان مرتكب گناه و ترك واجبات شوند، در اين صورت در گناه آنان شريك خواهند بود، كه در واقع گناه كوتاهي و ترك وظيفة خودشان است. ولي اگر وظيفهشان را انجام دهند و در اين زمينه تقصيري نداشته باشند، در مورد گناه فرزندان مسئوليت نخواهند داشت. درست است كه يكي از عوامل مؤثر در پي ريزي و شكلگيري شخصيت انسان پدر و مادر و خانوادة اوست، ولي عوامل ديگري نيز در اين رابطه نقش زيادي دارند و از آن جا كه انسان موجودي مختار است، اراده و ميل خود شخص، در تشكيل شخصيت وي و انجام كارها، بيش از هر عامل ديگري مؤثر است، وَ لاَتَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَيَ;(اسرأ،15) و هيچ كس بار گناه ديگري را به دوش نميكشد.



فرهنگ ومعارف قرآن