فلسفه و حكمت بيشتر احكام و مقرارت اسلام براي ما مشخص نيست و تنها از باب تعبّد آن ها راپذيرفته ايم ,و چون خداوند متعال و نبي گرامي اسلام (ص) و ائمه اطهار(ع) فرموده اند يقين داريم تمام دستورات آن ها مبتني بر مصالح و مفاسد واقعي است ;از اين رو با جان و دل از آن هااطاعت مي كنيم اگر چه علت گفتارشان را ندانيم . مثلا ما از دستورات دكتر كه مي گويد: فلان دارو را بخور, فلان آمپول را تزريق كن و از خوردن فلان غذا خودداري كن و..., پيروي مي كنيم با اين كه نمي دانيم خاصيت فلان دارو و آمپول چيست ؟

جهر و اخفات در نماز نيز تعبدي است و ما فلسفه آن را به طور كامل نمي دانيم . البته وقتي به روايات مراجعه مي كنيم به اشاراتي ازناحيه ائمه معصومين (ع) و شخص پيامبر اكرم (ص) برخورد مي كنيم , لكن نمي توان آن راعلت حقيقي و فلسفه واقعي جهر و اخفات دانست . به اين معنا كه تمام فلسفه و حكمت در آن خلاصه شود و چيز ديگري نباشد.

محمد بن حمران يا محمد با عمران از امام صادق عليه السّلام علت بلند خواندن حمد و سوره را در بعضي نمازها وآهسته خواندن آن را در بعض ديگر پرسيد. حضرت فرمود: وقتي كه پيامبر (ص) را به آسمان بردند, اولين نمازي كه خداوند بر او واجب نمود, نماز ظهر روز جمعه بود و فرشتگان بر او اقتدا كردند. خداوند براي اين كه عظمت نماز ظهر روز جمعه را به ملائكه نشان دهد به پيامبر (ص) فرمان داد حمد و سوره را بلند بخواند. دومين نمازي كه بر او واجب نمود نماز عصر بود, ولي چون كسي بر پيامبر (ص) اقتدا نكرده بوده دستور رسيد كه آهسته بخواند و بعد نماز مغرب و همين طور عشا را بر او واجب نمود و گروهي ازفرشتگان نيز به او اقتدا كردند. باز دستور رسيد كه بلند بخواند و سپس وقتي به زمين رسيد موقع صبح بود و براي اين كه عظمت نماز صبح را براي مردم تبيين كند به پيامبر (ص) امر فرمودند كه حمد و سوره را بلندبخواند.... (1)

درمورد خانم ها مي تواند به جهت حرمت ايشان و نرسيدن صدا به نامحرمان اين حكم برداشته شده باشد و ديگر بر آن ها واجب نباشد.همان گونه كه در برخي احكام ديگر نماز غير از بلند و آهسته خواندن برخي اختلافات جزئي وجود دارد و اعمال مستحب در مورد زنان و مردان در مواردي جداگانه است.

بنا براين بلند خواندن حمد و سوره در نمازهاي مغرب و عشاء و صبح بر اساس روايات است كه فقهاي عظام به آن ها استدلال كرده اند و مشهور علما بر اين عقيده اند, ولي تعدادي از فقها مانند سيدمرتضي به واجب نبودن قرائت جهريه(بلند خواندن)فتوا داده اند و برخي از علما نيز به اين حكم گرايش دارندو آن روايات صحيح رانيز حمل بر استحباب جهركرده اند نه وجوب آن .

برخي براي وجوب جهر چنين گفته اند كه چون در نمازهاي مغرب و عشاء و صبح هوا تاريك است بلند خوانده مي شود تا كساني كه در مسجد يا اتاق عبور مي كنند بفهمند كه كسي اين جا است و نماز مي خواند و نيز گفته اند به اين جهت نماز را بلندمي خوانند تا ديگران ساكت بشوند, اما اين سخنان نمي تواند چندان موجه و پذيرفته باشد . بنابراين بلند خواندن حمد و سوره در نمازهاي صبح و مغرب وعشاء وجه كاملا مشخصي ندارد و صرف تعبد است (2).

پاورقي

1- صدوق , علل الشرائع , ج 2 ص 17و 18

2- الله حكيم , مستمسك العروة الوثقي , ج 6 ص 198با تلخيص



دفتر تبليغات اسلامي