نماز كه نوعي عبادت و پرستش و ارتباط ويژه با آفريدگار جهان و انسان است، در اديان پيشين نيز وجود داشت اما كيفيت آن در اديان مختلف متفاوت بوده است و صورت كاملي از چگونگي دقيق آن در



[ صفحه 114]



هر ديني، در دست نيست. آنچه مسلم است مراسمي به عنوان عبادت و پرستش در كليه اديان وجود داشته و دارد. به نظر مي رسد متناسب با تكامل دين، نماز نيز روند تكاملي داشته است و دين مبين اسلام - همچنان كه در معارف، قوانين و مقررات اجتماعي - كامل ترين دين است در عبادات نيز جامع ترين و كامل ترين آنها را - كه متناسب با انسان رشد يافته ي عصر خاتميت است - تشريع فرمود.