هر كاري، زماني ويژه دارد كه در صورت تحقق يافتن در آن زمان، داراي تأثيري بيشتر و مناسب تر خواهد بود. براي مثال غذا خوردن، اگر در شرايط و فرصت مناسب باشد، بسيار گوارا و انرژي بخش خواهد بود؛ ولي اگر در زمان و شرايط ويژه خود نباشد، نه طعم دلچسبي دارد و نه مواد آن، به طور كامل جذب مي شود و نه نشاط آور است: «الأمور مرهونة باوقاتها [1] »؛ «كارها در گرو زمان و فرصت خاص خويش است».

غذاي روح نيز چنين است؛ اوقات نماز فرصت هايي است كه نوعا، مناسب ترين زمان براي خواندن نماز است؛ از اين رو برپاداشتن نماز در آن اوقات، نشاط آور، انرژي بخش، و داراي تأثيرات ويژه است. براي مثال در مورد نماز ظهر، در روايات آمده است: «به هنگام ظهر درهاي آسمان گشوده مي شود».

شخصي از پيامبر (ص) درباره فلسفه نمازهاي پنجگانه سؤال كرد، آن حضرت فرمود: «خورشيد به هنگام زوال (ظهر)، در مداري داخل مي شود كه با ورود به آن، هر چيزي كه بر عرش هست، خدا را تسبيح مي گويد... و اين ساعتي است كه خداوند بر من و امت من درود



[ صفحه 90]



مي فرستد... [2] .

نمازهاي ديگر نيز به همين صورت است. هنگام طلوع فجر، شرايط ويژه اي بر جهان حاكم مي شود كه با اوقات ديگر، بسيار متفاوت است. از همين رو نمازگزار در اين مواقع، احساسي متفاوت با ديگر اوقات دارد. بعضي از آثار و بركات نماز اول وقت عبارت است از:

1- جلب رضا و خشنودي الهي

امام رضا (ع) فرمود: «بدان كه هر نماز دو وقت دارد: اول وقت و آخر وقت. اول وقت خشنودي پروردگار و آخر آن بخشش و عفو الهي است». [3] .

2- خاموشي آتش دوزخ

رسول اكرم (ص) فرمود: «هيچ نمازي وقتش نمي رسد؛ مگر آنكه فرشته اي نداي عمومي سر مي دهد: اي مردم! به پا خيزيد و آتش هايي را كه خود بر پشت خويش برافروخته ايد، با نماز خاموش كنيد.» [4] .

3- جلب دعاي خير

امام صادق (ع) فرمود: «كسي كه نمازهاي واجب را در اول وقت ادا و حدود آنها را حفظ كند؛ فرشته اي آن را سپيد و پاكيزه به آسمان



[ صفحه 91]



مي برد. آن وقت نماز [به نمازگزار] مي گويد: خدا تو را نگاه دارد، همان گونه كه مرا نگاه داشتي و مرا به ملكي بزرگوار سپردي.» [5] .

4- لطف و عنايت الهي در قيامت

عارف الهي مرحوم ملكي تبريزي (ره) مي نويسد: «هر گاه نداي مؤذن را شنيدي، نداي قيامت را به ياد آر و خود را براي اجابت دعاي مؤذن (نماز اول وقت) مهيا كن؛ زيرا آنان كه با سرعت، اين ندا را پاسخ مي دهند، در قيامت با لطف و عنايت به آنها ندا خواهد شد.» [6] .

5- نظم و نشاط و حضور قلب

نماز اول وقت در نصوص ديني، مورد تأكيد بسيار قرار گرفته و فضايل فراواني براي آن نقل شده است. از نظر تأثيرات روحي، رواني و اجتماعي، مي توان امور زير را نام برد:

1- 5- عادت دادن شخص به نظم.

2- 5- وجود نشاط و آمادگي و حضور قلب بيشتر، جهت انس و ارتباط با خدا و تقويت كمالات نفساني.

3- 5- زمينه سازي جهت برگزاري جماعت هاي بزرگ و انس و الفت و اتحاد بيشتر مسلمانان.

توضيح آنكه: وقتي جامعه اسلامي، مقيد به خواندن نماز در اول وقت باشد، در هر منطقه بيشتر مردم هم زمان به نماز خواهند ايستاد. اين مسأله آمادگي آنان را براي جماعت و ايجاد صفوف گسترده و



[ صفحه 92]



پر جمعيت بيشتر مي كند. در حالي كه نماز در غير اول وقت، در بين زمان هاي مختلف پراكنده شده و از اجتماع و شكوه عبادي و انس و الفت مؤمنان در مراكز ديني كاسته مي شود.