در طريق اصلاح و به عنوان امري مقدماتي نخست توجه به



[ صفحه 31]



نكاتي براي ما اصلي و ضروري است. قبل از هر چيز بايد گفت در رفع عارضه اي و اصلاح يك نابساماني بايد از همان راهي در نوجوان وارد شد كه عوامل و شرايط در او وارد شده و نفوذ كرده اند. براي خشكاندن درخت فتنه بهتر اين است ريشه ها را بخشكانيم و براي زدودن آثار و عوامل امري بهتر است به علت ها توجه كنيم.

بدينسان، مادام كه در فرد ريشه يا عامل جهل و غفلت و تن پروري و بي رغبتي زدوده نشود، مادام كه خانواده ها سر و سامان نداشته و يا بي توجه و بي برنامه باشند، مادام كه دوستان و معاشران ناباب فردي را احاطه كرده و در ميان گرفته اند، و تا زماني كه جوّ جامعه و شرايط محيط نابسامان و آشفته است اميد به صلاح بسيار ناچيز و اندك خواهد ماند. برنامه ريزي براي اصلاح نوجوان در محيط خانه و زندگي يك سوي قضيه است، و تلاش براي كنترل جامعه و محيط سوي ديگر آن، و اين دو در هم داراي تأثير و تأثرند، از آن بابت كه حيات انسان چهره اي اجتماعي دارد.