دوران نوجواني و اصولاً دوران دهه دوم حيات را دوران پايه گذاري ها مي دانند، مرحله اي است كه در آن به مرحله باروري مي رسد. فراگرفته ها و يافته هاي اين مرحله نقشي مهم و سرنوشت ساز در آدمي دارند. اگر اهميّت شش سال اول زندگي را كه آن همه مورد تاكيد روانشناسان تربيتي است ناديده انگاريم بايد اعتراف كنيم كه مرحله اي مهمتر از نوجواني براي پايه گذاري و آماده سازي نداريم. جنبه ها و امور بسياري در اين دوره شكل مي گيرد و پايه گذاري متعددي در اين مرحله صورت مي گيرد كه اهمّ آنها عبارتند از:

- پايه گذاري سلامت و رشد بدن و كمال يا نقص جسمي مخصوصاً در ستون فقرات، ساق پا، كف پا و...

- پايه گذاري سلامت رواني و مراقبت در اين امر كه رفتارها، متعادل و مناسب باشند.

- پايه گذاري رشد و جهت داري عاطفه كه متوجه چه كساني و يا



[ صفحه 17]



چه جنبه هائي باشند.

- پايه گذاري اخلاق، به عنوان مجموعه ضوابط حاكم بر روابط كه در او تثبيت و عيني گردد.

- پايه گذاري خوي اجتماعي و روابط معاشرتي از نظر ادب، حيا و باز و بسته بودن روابط

- پايه گذاري استدلال و منطق و سير و ضابطه فكري و جهان بيني و طرز تلقي ها از امور

- پايه گذاري ديني و عقيدتي و اعتدال مذهبي و عادات و رفتارهاي مذهبي و توان دفاعي از آن

- هم چنين است پايه گذاري هاي ديگر در بيداري فطرت و وجدان و...

در آنچه كه به مذهب مربوط مي شود يك جنبه آن مربوط به جنبه هاي تكليمي ديانت و آماده شدن براي انجام دادن همه دستورات و تعليم دين است، مخصوصاً از آن بابت كه او در اواسط يا اواخر اين دوره وارد عرصه تكليف مي شود. [1] و حاصل آن ورود به حيات تكليفي به صورت يك مرد يا يك زن كامل است.

آنچه را كه او در دوران كودكي به صورت تقليد، بازي و يا تمرين مذهبي انجام مي داد اينك بايد سر و سامان يافته و صورت رسمي و الزامي به خود بگيرد و يا مسئله تشكّل اخلاق و از جمله



[ صفحه 18]



اخلاق مذهبي در اين مرحله بايد صورت كمال به خود گيرد و او متعهدانه وارد حيات اجتماعي شود. البته زمينه آن در همه نوجوانان، و در همه مناطق جهان وجود دارد كه به آن اشاره خواهيم كرد.