امام رضا عليه السلام به يكي از نزديكانش فرمود: «اذا دخل الوقت عليك، فصلها، فانك لا تدري ما يكون؛ [1] .

هر گاه وقت نماز رسيد، آن را بخوان؛ زيرا نمي داني چه خواهد شد».

«نماز اول وقت»، خواسته ي اكيد حضرت باري تعالي است و بي توجهي به وقت نماز و تأخير انداختن آن، امري نامطلوب و ناپسند است.

مؤذن، با گفتن اذان، وظيفه ي خود را انجام داده و رسالت بزرگ را كه عهده دار شده بود، ايفا كرده و به اتمام رسانده است. به طور طبيعي، گروهي - كم يا زياد - نغمه ي الهي و آهنگ آسماني او را مي شنوند و صداي او به گوش جماعتي مي رسد. اين جا است كه نوبت به آنان مي رسد.

آنان، بايد دعوت الهي و آسماني اين دعوت كننده را بپذيرند و نداي روح بخش او را به گوش جان بشنوند و خواسته ي او را



[ صفحه 105]



اجابت نمايند و از پي دعوت وي حركت كنند و به سوي نماز و عبادت بشتابند؛ چنان كه در قرآن كريم به وضوح و روشني اين وظيفه براي شنوندگان اذان بيان شده است. خداوند به آنان كه نداي نماز را شنيده اند، مي فرمايد: «فاسعوا الي ذكر الله و ذروا البيع؛ به سوي ذكر الله (نماز) بشتابيد و داد و ستد را رها كنيد».

هنگام استماع صداي مؤذن و زماني كه آهنگ روح پرور «الله اكبر» و «لا اله الا الله» به گوش انسان برخورد مي كند، وقت خريد و فروش و معامله نيست. اين جا يك وظيفه اي هست و آن سعي و شتاب و حضور در صحنه ي نماز است. در صورت امكان، نماز جماعت و با عدم امكان آن، روي آوردن به نماز فرادا است.

بايد به سرعت دست از اشتغالات و سرگرمي هاي متنوع زندگي شست و با چالاكي در محراب عبوديت پروردگار حضور يافت و خود را معرفي كرد.

بزرگي گفته است: «كساني كه با شنيدن اين ندا (اذان) به سوي عبادت مي شتابند، در روز قيامت، به نداي لطف و مرحمت الهي خوانده خواهند شد». [2] .

حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرموده است: «هنگامي كه اذان نماز را شنيدي، هر چه سريع تر، به مسجد بيا، گرچه سينه خيز باشد [و



[ صفحه 106]



نماز را در اول وقت آن اقامه كن]». [3] .



هيچ كس به خويشتن ره نبرد به سوي او

بلكه به پاي او رود، هر كه رود به كوي او



پيشوايان معصوم عليهم السلام همواره به نماز اول وقت اهميت مي دادند و آن را در هر حالي به جاي مي آوردند.

حضرت علي عليه السلام هنگامي كه در جنگ صفين سرگرم نبرد بود، در ميان هر دو صف كارزار، مواظب آفتاب بود و به آسمان نگاه مي كرد تا ببيند كه اول وقت نماز ظهر كي است تا آن را در اول وقت اقامه كند.

و در جواب ابن عباس كه پرسيده بود آيا حالا وقت نماز است با اين سرگرمي به جنگ؟

فرمود: ما تنها به خاطر نماز با آنان مي جنگيم و مي خواهيم نماز برپا شود. [4] .

امام حسين عليه السلام علي رغم بارش تيرها و نيزه ها در ميدان نبرد در ظهر عاشورا، نماز را به پا داشت. [5] .

امام رضا عليه السلام نيز از يك جلسه ي مهم و حياتي برخاستند و در



[ صفحه 107]



اول وقت نماز خواندند (كه داستان آن در همين فصل بيان خواهد شد).

حضرت رسول صلي الله عليه و آله در اول وقت نماز، چنان به خدا مشغول مي شد و همه چيز را از ياد مي برد كه گويي كسي را نمي شناخت... [6] .



شد وقت نماز، سوي حق راه سپر

بنگر به مؤثر و، نظر كن به اثر



چون كرد وضو، غريق خون شد از خصم

آن غرقه به خون، به خون وضو كرده نگر



(گلشن)

نماز بايد در اول وقت، كه «رضوان الله» است، به جاي آورده شود و به نحو احسن انجام پذيرد تا موجب رضا و خشنودي خداوند گردد.

شيريني و حلاوت نماز و عبادت، فقط در اول وقت درك مي شود و عنايت و تفضلات رحماني، تنها در وقت فضيلت، به دست مي آيد.

امام رضا عليه السلام فرمود: «اعلم ان لكل صلاة وقتين اول و آخر، فأول الوقت رضوان الله و آخره عفو الله؛ [7] بدان كه هر نماز دو وقت دارد: اول وقت و آخر وقت؛ اول وقت خشنودي پروردگار و آخر آن بخشش خداوند است».



[ صفحه 108]



خشنودي و رضايت پروردگار، نهايت آمال و آرزوي عارفان و سالكان الي الله است.



فراق وصل چه باشد؟ رضاي دوست طلب

كه حيف باشد از او غير او تمنايي



اين مقام كه بار يافتن به بارگاه رضاي الهي است، در سايه ي مواظبت بر نمازهاي واجب و مستحب حاصل مي شود و اين سعادت و رستگاري باشكوهي است كه نصيب نمازگزار مي گردد.

«وعد الله المؤمنين و المؤمنات جنات... و رضوان من الله اكبر ذلك هو الفوز العظيم؛ [8] خدا به اهل ايمان وعده فرمود كه [آنان را] در بهشت ابدي درآورد و برتر و بزرگ تر از هر نعمتي مقام رضا و خشنودي خود را به آنان كرامت فرمايد و آن به حقيقت رستگاري بزرگ است».

پيامبر صلي الله عليه و آله نيز فرموده است: «الصلاة من شرايع الدين و فيها مرضاة الرب عزوجل؛ [9] نماز از شرايع دين است و رضاي پروردگار در نماز مي باشد».

حال اگر عذري در كار باشد و شخص نتواند در اول وقت نماز بخواند، در اين صورت در آخر وقت مي خواند كه از آن تعبير به «غفران الله» شده است؛ يعني، نمازگزار در صورت داشتن عذر



[ صفحه 109]



موجه مشمول عفو و آمرزش خداوند مهربان قرار خواهد گرفت.