امام رضا عليه السلام فرمودند: «ان الصلاة افضل العبادة لله؛ همانا، نماز،



[ صفحه 18]



بهترين عبادت براي خدا است». [1] .

نماز، همانند آفتابي درخشان و فروزان، در آسمان عبادات تلالؤ و نورافشاني مي كند و فضيلت و برتري آن بر ساير عبادت ها، همچون برتري ماه نسبت به ساير ستاره ها است.

نماز تنها عبادتي است كه در طول سال و در روز و شب بر انسان واجب است و هيچ گاه تعطيل نمي شود و در هيچ حالتي نمي توان آن را ترك كرد.

ساير عبادت ها،در موعد معين و محدودي انجام مي گيرد و گستره ي و شمول آنها به اندازه ي نماز نيست.

حج، در طول عمر فقط يك بار بر انسان واجب مي شود.

روزه، تنها در يك ماه از سال با انسان همراه است و فقط اشخاص تندرست و بدون عذر بايد آن را بگيرند.

زكات و خمس را نيز تنها بايد ثروتمندان و اغنيا بپردازند و...

اما نماز، فقير و غني، روز و شب، تابستان و زمستان، مريض و سالم و... نمي شناسد و اقامه ي آن بر همگان و در همه حال و در هر شرايطي واجب است.

«نماز از همه فاضل تر و بهتر است؛ زيرا كه همه ي طاعت ها در نماز به جاي آيد: هم ذكر، هم فكر و هم حفظ حواس و هم ركوع و هم سجود و هم تكبير و هم تهليل و هم تسبيح و هم قرائت و هم



[ صفحه 19]



استقبال قبله و هم طهارت و هم پاكي جاي و هم خاموشي و هم طعام ناخوردن و هم شراب ناخوردن و هم چشم و زبان نگه داشتن و دست نگه داشتن از گرفتن و پاي نگه داشتن از رفتن ناصواب و هم راز كردن و نياز نمودن و هم دعا كردن و هم حاجت خواستن و هم سنت رسول صلي الله عليه و آله باز جاي آوردن و هم فرمان خداي نگه داشتن.

پس چون به حقيقت بنگري، همه ي عبادت ها در نماز به جاي آيد، پس سر همه طاعت ها نماز است و همه فلاح ها و نجات ها در نماز است». [2] .

البته اين عبادات همگي به هم پيوند دارند و يكديگر را كامل مي كنند و هيچ فاصله اي بين آنها نيست؛ چنان كه در حديث شريف نبوي آمده است: «دين اسلام، مثل درختي است كه ايمان تنه ي آن، نماز ريشه ها، زكات آب، روزه شاخه ها، حسن خلق برگ ها و بازايستادن از گناهان، ميوه و ثمره ي آن درخت است». [3] .

در اينجا مي بينيم كه نماز، ريشه و اساس دين اسلام معرفي شده است، از اين رو نماز يكي از تعليمات بنيادي و عملي آن است و كانون محوري بسياري از ارزش هاي اخلاقي معنوي و اجتماعي اين مكتب آسماني به شمار مي رود.

نماز، همچون كعبه اي است كه ساير اعمال عبادي، بر گرد آن



[ صفحه 20]



مي چرخد و با آن ارتباط وثيق دارد.

در قرآن نماز همپاي زكات ذكر شده است و اعمال سياسي عبادي حج با همه اهميتي كه دارد بدون «نماز طواف» ناقص و باطل است و جهاد نيز روح، معنا، انگيزه و نيروي خود را از نماز مي گيرد و هم چنين است ساير اعمال عبادي اسلام كه به نحوي به نماز گره خورده و تحت تأثير آن قرار دارد.

بنابراين نماز ركني از اركان اصلي شريعت اسلام و آيين مسلماني است و نه قابل تفكيك از ساير تعاليم اسلامي است و نه در هيچ حالي كنارگذاشتني و قابل بي اعتنايي و سستي در برپايي همگاني آن، كه «الصلاة لا تسقط بحال». [4] .



تا حريمش مي روم با بال پرواز نماز

تا خدا خواهم سفر كردن به اعجاز نماز



كيستم من تا بگويم: ذكر او دارم به لب

كاين زبان از اوست، او خود نكته پرداز نماز



چشمه ي دل باز كن تا باز بيني روي دوست

تا رسد بر گوشت از گلدسته آواز نماز [5] .



نماز در دين به منزله ي ستون اصلي خيمه است و ساير عبادت ها، ريسمان ها و ميخ هاي آن مي باشد.



[ صفحه 21]



اگر ستون خيمه سر پا باشد، ريسمان ها و ميخ ها و پوشش خيمه سر پاست و به درد مي خورد؛ ولي اگر ستون نباشد، با اجزاي ديگر نمي شود خيمه را سر پا نگه داشت.