جناب آقاي مرتضي حاجي

وزير محترم آموزش و پرورش

«بسم الله الرحمن الرحيم»

خدمت استادان محترم، علماي ارجمند، ائمه ي محترم نماز جمعه و جماعت سراسر كشور، مقامات و مسئولان محترم اجرايي عرض سلام و عصر بخير دارم. انشاءالله همواره مشمول لطف و عنايات ويژه ي حضرت حق باشيد.

بنده به عنوان مسئول اجرايي در سازمان تعليم و تربيت كشور گزارشي را در اين مجمع باشكوه به حضور شما تقديم مي دارم.

نكته ي مهم در آموزش نماز و پايبند كردن دانش آموزان به اقامه نماز، به كارگيري زباني است كه براي نوجوان و جوان ما جاذبه كافي داشته باشد. اگر با زباني سخن بگوييم كه گوش او آمادگي شنوايي آن را نداشته باشد و يا با روش هايي كه از آن بوي تحميل و يا تطميع استشمام بشود، بخواهيم دانش آموزي را به نماز خواندن وا داريم در واقع از او خواسته ايم كه در برابر ما و براي به دست آوردن امتيازي كه به او مي دهيم، نمايشي اجرا كند. اين عمل، نمايش ظاهري نماز است نه باطن نماز. به كارگيري زبان هنري، خلق خوب و رفتار صميمي با دانش آموز و تحريك نياز او براي گفتگو با خالق مهربان مي تواند روح و روان او را آماده ي عبادت و در راس آن ها آماده ي اقامه ي نماز كند و او را پايبند به نماز بار بياورد. كه اگر غير از اين باشد و آيات الهي را به گونه اي بخوانيم كه براي او كسالت آور باشد نه تنها بر ايمان او نمي افزايد بلكه اين كسالت موجب دوري او از مجالس ديني و مباحث مذهبي مي شود. به قول سعدي عليه الرحمه:

ناخوش آوازي به بانگ بلند، قرآن همي خواند. صاحبدلي بر او بگذشت، گفت «تو را مشاهره چند است؟» گفت: «هيچ». گفت: «پس چرا زحمت خود همي دهي؟» گفت: «از بهر خدا مي خوانم». گفت: «از بهر خدا مخوان».



گر تو قرآن بدين نمط خواني

ببري رونق مسلماني



چه بسا دعوت نامناسب به نماز خواندن و شيوه ي نادرست «امر به معروف و نهي از منكر كردن» موجب گريز نوجوان و فاصله گرفتن او از ارزش هايي بشود كه براي تحقق آن تلاش مي كنيم. قرآن كريم در بيش از يك صد آيه ي شريفه، نمازي را تبيين مي كند كه در متن جامعه است نه در كُنج عُزلت، نمازي با نشاط با اخلاص و سازنده كه چنين نمازي «تنهي عن الفحشاء و المنكر» است. نمازي كه براي خدا و خالي از ريا است. و در آن ذره اي از حقوق ديگران در لباس و مكان نمازگزار نباشد. نمازي بدون اجبار و الزام و تهديد و ارعاب. نمازي كه همه ي آداب و مقدمات نماز و احتياط هايي كه لازم است مراعات شود. در نماز، مراقبت هايي كه از لباس و مكان نمازگزار واجب است، انجام شود همه ي انسان را هدايت مي كند كه نماز واقعي بخواند. اگر نماز واقعي بخواند به دنبال آن از همه ي منكرات و از همه ي گناهان و از همه ي منهيات الهي فاصله مي گيرد.

در پيام مقام معظم رهبري اشاره هاي دقيق، ظريف و لطيفي بود و تكاليف مهمي بر دوش مسئولان و بخصوص مسئولان تعليم و تربيت گذاشته شده بود. البته در سال گذشته نيز همين تأكيدها را شاهد بوديم.

در مدارس ما در فعاليت هاي فوق برنامه و فعاليت هاي متن برنامه، عنصر تربيت به عنوان محوري ترين هدف آموزش و پرورش لحاظ شده است كه در رأس هدف هاي تربيتي، تربيت ديني و اخلاقي دانش آموزان قرار دارد. نمازگزاري فقط شرط نيست. اقامه ي نماز مهم است و اين افتخار امروز بر معلمان است كه جزء اقامه كنندگان نماز هستند، زيرا كه مروج نمازند. نماز خوان تربيت مي كنند. و اهتمام دارند بر اين كه، نماز باقي بماند. اين، افتخار بزرگي است براي معلمان و مربيان و مديران مدارس كه همه ي سعي و تلاش آن ها بر اين است كه انسان متعهدي به جامعه تحويل دهند كه در رأس تعهد آن ها پايبندي به احكام مقدس اسلامي و اقامه ي نماز است.

اما بخشي از اقداماتي كه در سال گذشته براي ترويج نمازخواني و تعميق فرهنگ نماز خواني و باورهاي ديني انجام شده است (همانطور كه در پيام مقام معظم رهبري بود كه مسئولان اجرايي گزارش دهند كه چه كرده اند) عليرغم بضاعت محدود آموزش و پرورش، اقدامات جدي و اثرگذاري را در سال گذشته شاهد بوده ايم كه به بخشي از آنها اشاره مي كنم:

با توجه به اين كه نماز خواندن بدون تعميق كارهاي ديني، شدني نيست و نمازي كه از ايمان نشأت نگرفته باشد، نماز نيست. يكي از اقدام هاي اساسي كه آموزش و پرورش به آن توجه داشته، تعميق فرهنگ ديني و اسلامي است و براي اين منظور، ستادي را براي اعتلاي دروس ديني در آموزش و پرورش كشور تأسيس كرده است. اين ستاد در حوزه ي آموزش قرآن، تعليمات ديني و درس عربي فعاليت گسترده اي را در سال گذشته نسبت به سال هاي قبل از آن داشته است. يكي از آن ها برگزاري دوره هاي آموزشي است. در سال گذشته بيش از شانزده هزار و سيصد نفر معلم عربي، بيش از چهل و يك هزار و صد نفر معلم ديني و بيش از پنجاه و شش هزار و پانصد نفر معلم قرآن (جمعاً بيش از يكصد و چهارده هزار نفر) در دوره هاي مختلف آموزشي و بازآموزي شركت كردند كه اين كار بسيار بزرگ و اثرگذاري است.

گردهمايي هاي منطقه اي و استاني براي تبادل تجربه هاي معلمان اين دروس در سطح كشور به تعداد زياد برگزار شد. شركت كنندگان در اين اردوها جمعاً شصت و يك هزار نفر بودند كه دوازده هزار و دويست نفر معلم درس عربي، بيست و پنج هزارو پانصد نفر معلم ديني و بيست و سه هزارو دويست نفر معلم قرآن بودند. براي اين كه فرهنگ قرآني و توجه به تفسير قرآن كه (جناب حاج آقاي قرائتي هم به درستي در سخنان شان به آن اشاره كردند) در مدارس رواج و رونق بيشتري داشته باشد، در سال گذشته مسابقه ي تفسير جزء اول قرآن كريم در بين معلمان برگزار شد. هفده هزار و دويست نفر در اين مسابقات شركت كردند. در مسابقه ي امام شناسي كه بين فرهنگيان كشور برگزار شد. يكصد و هشتاد و شش هزارو نهصد نفر از معلمان و فرهنگيان شركت كردند. پيداست اين فعاليت هاي گسترده ي ديني و قرآني فضاي آموزش و پرورش كشور را كاملاً تحت تأثير قرار مي دهد.

براي اعتلاي اين دروس در سال گذشته بيش از سي و هفت هزار كتاب، نوار ويدئويي و نوار كاست و لوح فشرده در سراسر كشور با محتوا و موضوعات مربوط به تعاليم ديني و دروسي كه اشاره شد توزيع شده است. اما به طور خاص بيش از يك ميليون جلد كتاب براي ترويج نماز بين دانش آموزان كشور در مدارس توزيع شده است.

در حوزه ي دانش آموزي هم فعاليت هاي گسترده اي صورت گرفته است كه از آن جمله مي توان به برگزاري مسابقات قرآن، اذان، احكام و معارف اسلامي اشاره كرد. در اين مسابقات صد و نود و سه هزار و سيصد نفر در مسابقات عربي، هفتاد و يك هزار نفر در مسابقه ي احكام (از دانش آموزان دختر و پسر) يك ميليون و هشتصد و پنجاه و يك هزار نفر از پسران در مسابقه ي اذان شركت كردند كه مرحله ي نهايي اين مسابقات در تابستان امسال در ماه گذشته برگزار شد و دانش آموزان ممتاز انتخاب شدند.

براي اين كه مشكلات و موانع مربوط به آموزش هاي ديني را با نگاه علمي و كارشناسانه بررسي كنيم همايش آسيب شناسي ديني در مركز و در پانزده استان كشور برگزار شد. در اين همايش ها بيش از چهار هزار و سيصد نفر از صاحبنظران، دبيران، معلمان و استادان شركت داشتند و بر حسب شرايط مناطق مختلفي كه همايش ها در آن برگزار مي شد، موضوع را مورد بررسي قرار دادند كه نتايج اين همايش ها در برنامه ريزي هاي درسي آموزشي متن برنامه و فوق برنامه مورد توجه و اقدام قرار خواهد گرفت.

در سال گذشته يازده عنوان كتاب، صدو بيست و هفت عنوان پوستر و بروشور و صد و هفتاد و يك مورد جزوه ي آموزشي در سراسر كشور براي توجه به دروس ديني و قرآن واعتلاي اين دروس تهيه و توزيع شد. هزينه هايي كه آموزش و پرورش كشور براي اين فعاليت گسترده انجام داده است بيش از پنج ميليارد ريال است كه نسبت به سال قبل (يعني سال 79 - كه 7 / 2 ميليارد ريال بوده) تقريباً دو برابر شده است. علاوه بر آن اعتباراتي را كه براي ساختن نمازخانه و تجهيز و تعمير آن ها اختصاص پيدا كرد، بيش از ده ميليارد ريال بوده است كه البته بخشي از اين مبلغ از طريق كمك هاي مردمي، خيرين و يا بعضي از سازمان ها دريافت و تأمين شده است. همچنين براي گسترش برنامه هاي تبليغي با همكاري سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران برنامه ي تلويزيوني (26 قسمت، 15 دقيقه اي) تهيه شده كه به سمع و نظرتان رسيده است.

در حال حاضر با اين كه حدود 80 هزار مدرسه در سطح كشور داريم، اما فقط 31 هزار مدرسه داراي نمازخانه هستند. البته همه ي نماز خانه ها شرايط خيلي مطلوب و مناسبي ندارند. يكي از كمبودهاي جدي مدارس كشور، نداشتن نمازخانه است. با استفاده از اعتبارات و كمك هاي مردمي دو هزار و هشتصد و چهل و يك نمازخانه ي جديد در مدارس در حال احداث است كه ان شاءالله بزودي كامل شده و در اختيار فرزندان عزيز ما قرار خواهد گرفت. حدود پنجاه هزار مدرسه، نماز جماعت اقامه مي كنند كه سيزده هزار و چهارصد نفر امام جماعت روحاني دارند و بقيه از همكاران فرهنگي اي هستند كه به برگزاري نماز جماعت اقدام مي كنند. اما همه مي دانيم كه نقش خانواده به همراه نقش معلم اثر گذارترين بخش در تربيت ديني فرزندان است، به همين خاطر از همكاران عزيز فرهنگي خودم، دعوت مي كنم كه جدي تر به تربيت ديني نسل جوان كشور بپردازند. از خانواده هاي محترم، پدران و مادران متعهد، مي خواهم كه در اين راه معلمان را ياري كنند، چون با همكاري است كه مي توانيم فرزندان خوب، متدين و در عين حال برخوردار از فضيلت هاي اخلاقي به جامعه تحويل دهيم.

از عوامل ديگري كه مي تواند براي دانش آموز بازدارنده باشد، اجبار است در نماز خواندن. نامناسب بودن نمازخانه، نامناسب بودن جاي نماز به لحاظ فراخي كه ممكن است باعث آزار دانش آموز بشود و سخنراني هايي كه بعضاً براي دانش آموز ممكن است جاذبه ي كافي نداشته باشد، و باعث شود كه او براي نماز خواندن رغبت نكند، به نماز خانه برود، با توجه به وقت كوتاهي كه در ظهر دارد. مهم تر از همه عدم احساس نياز است، يكي از كارهايي كه اولياء و معلمين مي بايست نسبت به آن اهتمام جدي داشته باشند، اين نياز به خالق مهربان و احساس نياز به گفتگوي با خداي مهربان را در دانش آموز تحريك كنند، اما استدعايي كه از همكاران اجرايي خودم در سراسر كشور در سازمان هاي آموزش و پرورش دارم و مخصوصاً از برادران عزيز استاندار و فرماندار اين است كه همچنان كه كمبود مدرسه را با همه ي وجود لمس كردند و كمك مي كنند به بازسازي مدارس يا احداث مدارس در مناطقي كه مدرسه نداريم، كمبود نمازخانه هاي مدارس را هم جدي بگيرند. مدرسه بدون نمازخانه واقعاً ناقص است. نمي توانيم خوشحال باشيم كه مدرسه اي داريم كه چهار تا كلاس دارد اما جايي نداريم كه در آن جا دانش آموز فرصت پيدا كند كه آموخته ي ديني خودش را تجربه كند و با خداي خودش به گفتگو بنشيند.

از خيرين محترم مدرسه ساز كه انسان هاي شريف، ارزشمند با خدا و آينده نگري هستند و در ساخت و ساز مدرسه اهتمام جدي دارند (يك سوم ساخت و ساز مدارس و كلاس هاي كشور، امروز به دست خيرين مدرسه ساز است كه ان شاءالله خداوند بر مال و عمر آنها بركات بيشتري عنايت بفرمايد) مي خواهم كه در اين كار مهم و خطير، كشور را ياري كنند. همان طور كه مدرسه مي سازند، آن مدرسه حتماً مجهز به نمازخانه باشد، نمازخانه هاي جذاب، زيبا و تميز تا دانش آموز را براي حضور در اين مراكز سرشوق بياورد در اين صورت اين اهداف مي تواند به نحو شايسته تر و بهتري تحقق پيدا كند. و هدف متعالي آن ها براي تربيت نسل آينده، متعهد و متدين با چنين روشي كامل تر خواهد شد. موارد ديگري از گزارش عملكرد باقي مانده است كه چون وقت رو به پايان است از آن صرف نظر مي كنم.

از همكاران خوبم در آموزش و پرورش تشكر مي كنم. اين عملكرد افتخارآفرين حاصل زحمات آن ها است. همچنان كه رئيس محترم جمهوري فرمودند كه نيازها بسيار زياد است و «كفاف كي دهد اين باده ها به مستي ما»، اما با همه ي كمبودها و فراواني نيازها، اين گزارش ها، گزارش هاي رضايت بخشي است، ان شاءالله با همكاري بيشتر و تلاش مضاعف براي سال آينده گزارش هاي غني تري به محضر بزرگواران عرضه خواهد شد.

از برادر ارجمندم جناب آقاي قرائتي كه باني اين اجلاس مهم و اثر گذار هستند و نيز از مسئولان محترم استان كرمان، امام جمعه ي محترم، استاندار محترم و ديگر عزيزان كه ميزباني اين اجلاس باشكوه را پذيرفتند و بنده را هم قابل دانستند كه در اين جمع گزارشي را به محضرتان عرض بكنم، صميمانه سپاسگزارم. براي همه، آرزوي سلامت و موفقيت و سربلندي دارم.

براي سلامتي رهبر عزيزمان و رياست محترم جمهوري و همه ي خادمين نماز و خود شما بزرگواران حاضر صلواتي ختم بفرماييد.