«هر گروهي را از دين داران و خداپرستان، قبله اي است كه روي به آن



[ صفحه 56]



دارند و نماز به آن مي كنند؛ [از اين رو] خلق را پنج قبله است:

عرش [1] ، كرسي [2] ، بيت المعمور [3] ، بيت المقدس، و كعبه در مسجدالحرام.

عرش، قبله ي حاملان است،

كرسي، قبله ي كروبيان [4] است،

بيت المعمور، قبله ي روحانيان است،

بيت المقدس، قبله ي پيغمبران است،

و كعبه، قبله ي مؤمنان.

عرش از نور است،

و كرسي از زر،

بيت المعمور از ياقوت،

بيت المقدس از مرمر،

و كعبه از سنگ.

اين تعبيرات، اشارت است كه اگر،

بنده ي مؤمن نتواند به عرش آيد و طواف كند،

يا به كرسي شود و زيارت كند،

يا به بيت المعمور رود و عبادت كند،

يا به بيت المقدس رسد و خدمت كند،

باري بتواند كه اندر شبانه روزي پنج بار [براي نماز] بدين سنگ روي آرد؛



[ صفحه 57]



كه قبله ي مؤمنان است؛ تا ثواب آن همه بيابد.

[و در تفصيل اين معنا] بوبكر شبلي [5] گفت (قدس الله روحه): قبله، سه اند: قبله ي عام و قبله ي خاص و قبله ي خاص الخاص. اما قبله ي عام، كعبه است در ميان جهان، و قبله ي خاص، عرش است بر آسمان مستوي [6] بر آن خداي جهان، و قبله ي خاص الخاص، دل مريدان و جان عارفان.

فهم ينظرون بنور قلوبهم الي ربهم. به نور دل خويش مي نگرند به خداوند خويش.



گفتم كجات جويم، اي ماه دلستان؟!

گفتا قرارگاه منت، جاي دوستان.» [7] .