حضور قلب، روح و حقيقت نماز است. و بدون آن نماز ارزشي ندارد، و نماز بدون حضور قلب همانند پيكر بي روح مي باشد. نماز پيكري دارد و روحي، اذكار و قرائت ها، ركوع، سجده، تشهد و سلام، صورت پيكر نماز را تشكيل مي دهد و توجه. و حضور قلب به منزله ي روح نماز مي باشد، چنانكه پيكر بي روح، مرده و بي خاصيت است، نماز بي حضور قلب نيز اگر چه مسقط تكليف است، ليكن نمازگزار را به مقامات عالي صعود نمي دهد.

معيار قبولي نماز، مقدار حضور قلب است، به هر مقدار حضور قلب باشد نماز مورد قبول واقع مي شود. رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: «گاهي نصف نماز قبول مي شود و گاهي ثلث آن و گاهي ربع و گاهي خمس، تا ده يك آن بعضي نمازها همانند لباس كهنه پيچيده و بر سر صاحبش كوبيده مي شود، به درستي كه آن مقدار از نماز تو قبول مي شود كه به خدا توجه قلبي داشته باشي.» [1] .

در حديث ديگر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد:

«هنگامي كه انسان براي نماز مي ايستد، اگر همه توجه اش و قلبش به



[ صفحه 41]



سوي خدا باشد، در حالي نمازش تمام مي شود كه مثل روزي است كه پاك به دنيا آمده است.» [2] .