در بحث قبلي اشاره شد اجزاء و عناصري در جريان نماز ايجاد و ابداع مي شود كه در مجموع وقتي به صورت يك كل واحد نگريسته شود فرهنگ مخصوص ايجاد مي كند كه در فرهنگ هاي ديگر مشاهده نمي شود. و نماز در همين حد باقي نمي گذارد بلكه پيگير قضيه مي باشد.



[ صفحه 89]



اين امر از طريق دروني كردن فرهنگ نماز صورت مي گيرد به گونه اي كه اين فرهنگ دروني شده جزئي از وجود فرد نمازگزار مي شود. و به صورت ارزشها و هنجارهايي نمود عيني و ملموس پيدا مي كند. مثلا در ادارات ستادهايي مخصوص، نمازخانه، مساجد و در خود فرد نيز به صورت ملكه ذهن درآمده و جزئي از وجود او مي شود و اين در صورتي امكان پذير است كه نماز به صورت فرهنگ و باور درآيد.

سردبير مجله پاسدار اسلام در شماره 189 اين نشريه درباره فرهنگ نماز اينگونه مي نويسد؛ «اگر نماز به صورت فرهنگ و باور درآيد ديگر نبايد دغدغه خشونت و خيانت و رشوه و تملق، ماهواره و ابتذال و افتراء و تخريب و فساد و فحشاء دل را بيازارد. كسي كه به سرچشمه ي نور رسيده است وي را با ظلمت چه نسبت است؟... آن كس كه در انديشه ي كسب نعمت خداوند و هدايت در صراط مستقيم است، رضايت الهي را در پاي هوسهاي زودگذر شكم و شهوت و قدرت به مسلخ نخواهد برد. آن كس كه مغضوبين و ضالين را درست نمي داند و به ناامني و سرقت و جنايت كمر نمي بندد و...» [1] .

شهيد بهشتي نيز درباره آثار نماز اعتقاد دارد: «اين است نماز اسلام كه بايد آن را سرود توحيد و يكتاپرستي، سرود حفظ شخصيت انسان، سرود پاكي و فضيلت، سرود صلح و صفا با همه ي بندگان نيكوكار خدا، سرودي كه همه ي مسلمانان بايد روزي پنج بار بخوانند تا ياد خدا و ملكات عالي انساني همواره در آنان زنده بماند و از انحراف از راه راست، از



[ صفحه 90]



آلودگي به شرك و از خود باختگي در برابر زيبائيها يا مرعوب شدن در برابر قدرتهاي خودكامه، از ناسازگاري با بندگان نيكوكار خدا و از مفاسد ديگر روحي، مصون بمانند. درست مثل سرودي كه سربازان صبح و شام مي خوانند تا روح سلحشوري آنان زنده بماند يا سرودي كه پيشاهنگان مي خوانند تا روح نيكوكاري در آنان تقويت شود. [2] .



[ صفحه 91]



ايدئولوژيهاي بيگانه مثل لباسهاي حاضر و آماده هستند كه به قد و قواره ي ما نمي خورند.

بنده خدا



[ صفحه 93]