در بخشهاي قبلي (بخش اجتماعي) اشاره شد كه نماز جماعت يك



[ صفحه 79]



«جماعت» [1] مي باشد. جماعت خود گروه نيست ولي مي تواند منشاء تشكيل گروه ها و انجمنها و احزاب واقع شود. و همچنين اشاره شد كه در جوامع مختلف عوامل مختلفي در تشكيل گروه ها مؤثرند. از مسائل مادي گرفته تا خون و نژاد - عقيده، قدرت، تقوي و غيره.

در برهه اي از زمان نژاد حزب ناسيونال سوسيال دموكرات، آلمان (نازي) را ايجاد مي كند. در زماني منافع مشترك مالي و گروهي صنفي را و در جايي عقيده يا حس ناسيوناليستي گروه يا فرقه (حشيشين) اسماعيليه را در ايران، و در جايي جهل و ناداني ديني خوارج را - شيعه نيز بر اساس يك باور مشترك شكل گرفت كه مولي علي (ع) را مظهر اسلام ناب محمدي (ص) مي دانند و در نقطه ي مقابل آن اهل تسنن بر اساس راه و روش شيخين. ولي در كل آنچه كه در اسلام عامل ايجاد گروه است، تقوي است. تقوي مرز ايجاد مي كند و بر اساس آن گروه كافر، مشرك منافق، ملحد، ياغي، مسلمان، مؤمن، متقي، ضالين، مغضوبين و غيره متناسب با ميزان داشتن يا نداشتن اين معيار، از يكديگر مجزا مي شدند. يا الفاظي چون امت، قبيله، طايفه، نيز بر همين اساس است. به عنوان نمونه مشرك به كسي اطلاق مي شود كه قدرتي را در كنار قدرت خداوند به عنوان شريك او به حساب آورد. يا مسلمان كسي است كه فقط شهادتين را ادا كند. يا امت به واحدي اجتماعي و مجموعه اي از انسانها گفته مي شود كه داراي امام و پيشواي مشتركي باشند. بر همين اساس خطاب خداوند در قرآن كريم متفاوت است. در جايي مؤمنون و در جايي ديگر كافرون يا



[ صفحه 80]



منافقون و... به كار برده است.

نماز جماعت به ويژه جمعه مظهر وحدت مسلمين و شكوه و عظمت اسلام است. و بعد از مراسم حج شايد وسيعترين و بزرگترين اجتماعات در جوامع اسلامي است كه بدون هزينه و بسيار آسان شكل مي گيرد. و وقتي به وجود آمد، وعده هايي براي جلسات بعد نمازگزاران به هم مي دهند. دوستيهاي اوليه كه پايه تشكيل گروه هاي هم فكر است شكل مي گيرند. بعدها همين گروه (دوستي) خود عامل ايجاد گروه ها، انجمنها و احزاب سياسي، گروه هاي صنفي و عقيدتي مي شود. نمازهاي جمعه و جماعت محل تشكيل نيروهاي اسلام [2] نمايش وحدت و قدرت مسلمانان و ميعاد نمازگزاران مؤمن [3] و در نهايت محلي است كه محل نشان دادن افتخارات، قدرت و اثبات به اغيار است. اين اجتماع ملت يا «امت» را ايجاد مي كند و به دشمنان «نه» و به پيروان دلگرمي مي دهد. مثل اين مي ماند كه اگر در جهت نمايش توانمنديهاي نيروهاي مسلمان برآئيم، بدين طريق به راحتي اين امر امكان پذير است و به همين خاطر مي بايست در جهت پاسداشت و تقويت آن كوشيد. چرا كه به تعبير بسيار زيباي رهبر انقلاب در پيامش به سمينار نماز در مشهد در سال 1370 «برپا داشتن نماز نخستين ثمره و نشانه حكومت صالحان است، سپس نوبت به زكوة به مثابه تنظيم مالي جامعه و ريشه كن كردن فقر و امر به معروف و نهي از منكر يعني سوق دادن به نيكي ها و بازداشتن از بديها مي رسد».



[ صفحه 81]



هنرمندي كه به آساني خدا را فراموش مي كند، مطمئن باش بندگان خدا را آسانتر فراموش خواهد كرد.

بنده خدا