در نماز به ويژه نمازهايي كه به صورت جماعت برگزار مي شود، شكل اوليه امت واحده اي مورد نظر و تأكيد قرآن كريم پديدار مي شود. اين امت واحده خود دولت و حكومتي را مي طلبد كه حق و وظيفه حكومت بر اين امت را دارد. و چون در حكومتهاي دموكراسي ديني اين افراد نيز توسط مردم (امت) انتخاب مي شوند، پس در اين جوامع يك امت و دولت ايده ال خواهيم داشت.

با كمك اركان نماز به شرح بيشتر موضوع مي پردازيم:

در ذكر (الله اكبر) در حقيقت فقط قصد تأييد بزرگي خداوند نيست بلكه علاوه بر آن، قصد اين است كه ما مخلوق او نيز دو راه بيشتر نداريم؛ يا به خردي و كوچكي بسازيم (كوچكي مقام) و خود را در حد اسفل و سافلين پايين بياوريم. يعني دوري از خدا و صفات نيك او، و يا اينكه با الهام از اين ذكر اكبر كه در واقع بيانگر صفت اكبري نيز هست خودمان را رشد دهيم كه در نهايت در سلسله مراتب مقام آن كس كه به خدا نزديكتر [1] باشد در رتبه اي بالاتر قرار مي گيرد. و بر عكس آن كس كه نتوانسته است خود را به بزرگي برساند در مقامي پايين تر قرار مي گيرد.

تشهد نيز علاوه بر پايدار نگهداشتن روح توحيد و همبستگي و نفي



[ صفحه 58]



شرك و طاغوتهاي زمان يادآور عهد و پيمان و ميثاق فطري خدا و انسان است كه انسان با نماز آن را تأييد مي كند. در نمازهاي جماعت فردي كه به عنوان امام انتخاب مي شود در واقع نوعي گزينش رهبر است. و در برخي نمازها مثل جمعه اين فرد از جانب ولي فقيه انتخاب مي شود كه خود فردي آگاه و عادل و با تقوي است و قبلا توسط خود مردم با واسطه ي نخبگان ملت (مجلس خبرگان) انتخاب شده است، انتخاب مي شود. و در برخي نمازها مستقيما امام جماعت توسط مردم انتخاب مي شود به عنوان فردي مصلح و از اين طريق حق انتخاب رهبر به مردم داده مي شود.

قرآن كريم در چند جا اشاره مستقيم به انتخاب ولايت و رهبر در جريان نماز دارد از جمله در آيات 45 و 153 سوره بقره، آيه 6 و 4 و سوره ي مريم كه در مورد اخير مي فرمايد: براي حضرت ذكريا تعيين ولايت نمود در حالي كه او مشغول نماز بود. و در نماز است كه همه ي اله ها مردود شده و از آنها رهايي مي يابد و با الله پيوند برقرار مي شود. و چون در نماز جماعت و جمعه از بين رجال سياسي انتخاب مي شود ارتباط رو در رو و بدون واسطه بين مسئولين جامعه و مردم عادي برقرار مي كند و چون اين امر هر هفته تكرار مي شود، هم اعتماد مردم نسبت به مسئولين جامعه و مردم عادي برقرار مي كند و هم آثار اجتماعي ديگري ايجاد مي كند كه در بحث اجتماعي به آن پرداخته شد.



[ صفحه 59]