با طرح مباحث گذشته اين مطلب بايد جا افتاده باشد كه در واقع نماز كارگشاست. جوامعي كه مذهبي اند و نماز به عنوان كار هر روز مردم آن جامعه مي باشد و بدون اجبار و نياز به حضور و غياب و فقط به تعبير مولي علي (ع) تشكري است از دوست (خدا)، طبيعتا به عنوان بزرگترين عامل بازدارنده مردم آن جامعه از بي عفتي، فساد و فحشاء و هرگونه كار خلافي است. به دلايل اين امر به صورت فهرست وار اشاره مي كنيم.

الف) ياد خداست. (اقم الصلوة لذكري) [1] ياد دائمي خدا مانع انجام گناه و فساد و باز داشتن از كارهاي زشت است.



[ صفحه 51]



ب) رسيدن به پاكي و صفاي روح است. روح پاك و مصفا و والا كه بزرگي خود را به اثبات رسانده و خداگونه شده است براي هر چيز پست و بي ارزش خود را آلوده و غبارآلود نمي كند.

ج) نمازگزار از ترس كيفر نديدن در آن دنيا هم كه شده رعايت مسائل اخلاقي را مي كند.

د) كسي كه با نماز بندگي خود را به خدا به اثبات رسانده است، بنده شيطان و هوا و هوس نمي شود.

ه) وسيله ي كمال جويي است. [2] يعني همان فيض را كه حافظ (لسان الغيب) از نماز و دعاي سحرگاهان برد. يعني اگر بشر صابر باشد، بلا سازنده است. رفاه سازنده نيست وقتي كه راه براي انسان باز باشد و واقعا او راحت باشد ساخته نمي شود. اگر انسان در برابر بلا صابر باشد اين صبر سازنده است.

و) وسيله و كانالي است جهت دريافت كمك از خداوند [3] يعني از خدا مي خواهيم كه براي گناه نكردن به ما كمك كند. وقتي رسول گرانقدر اسلام (ص) با آن عظمت از خداوند مي خواهد كه: «خدايا لحظه اي ما را به خودمان وامگذار» حساب ما پاك است. از او مي خواهيم كه در هر شرايطي به ما ياري و كمك رساند.

ز) سفارش و توصيه خداوند كه در هنگام حوادث اجتماعي بايد از صبر و نماز كمك گرفت.

ح) كودكان از راز و نياز والدين خود با خالق هستي از خضوع و خشوع



[ صفحه 52]



آنها در برابر جهان آفرين، به خود آمده و پيوند خويش را با همه هستي درمي يابند و از همان كودكي بيعتي با خدا مي بندند كه در صراط مستقيم خداوند باشند.

و) نماز و به ويژه اذان داراي آهنگ و نواي خاصي است. اين نوا تأثير فراواني بر نمازگزاران و ديگر افراد مي گذارد [4] و شعف ناشي از آن نمازگزار را تشويق به تكرار مجدد آنها نموده و تكرار نماز مانع از افتادن به امر خلاف است.

ط) نماز مانع بروز ناهنجاريهاي اجتماعي است. يعني فردي كه به نماز و مساجد اهميت دهد به قول امام خميني «از دادگستري سر در نمي آورد. پرونده هاي دادگستري مال بي نمازهاست و نماز خوانهاي واقعي در دادگستري پرونده ندارند. و نماز كارخانه ي انسان سازي است.»

«الا بذكر الله تطمئن القلوب» (همانا با ياد خدا دلها آرامش مي يابد) [5] .

امروزه بسياري از روانشناسان و پزشكان دريافته اند كه دعا و نماز و داشتن يك ايمان محكم به دين، نگراني، تشويش يأس و ترس را كه موجب نيم بيشتري از بيماريهاست را بر طرف مي سازد. [6] .

ك) نماز از نظر روحي نوعي حضور ذهن و تمركز هواس را نيز در پي دارد.

ل) نماز به عنوان شعار دين است. وقتي دين با عمل زنده اي توأم نباشد كه ميان بنده و آفريدگار ارتباط برقرار كند و روح را به سوي



[ صفحه 53]



رستگاري بكشاند، به اهداف خود نخواهد رسيد. [7] .

م) هر چه نماز تكرار شود به همان نسبت در هر بار نكات جديدي از آن به دست مي آيد. مثل معلمي كه هر شب درس روز بعد خود را مرور كرده و نكته ي جديدي از آن درمي يابد.

ن) نماز نوعي كنترل اجتماعي غيررسمي است. به اين معني كه فردي كه در نماز جماعت مرتبا شركت مي كند، از ديد ساير نمازگزاران شناخته شده و به عنوان فردي امين و مؤمن شناخته مي شود و در واقع مورد انتظار ديگران قرار مي گيرد و براي حفظ اين حيثيت اجتماعي كسب شده، خود را خراب نكرده و آبروي خود را نمي برد.



[ صفحه 57]



در آسايش خدا را بشناس تا در دشواري خدا تو را بشناسد.

حضرت رسول اكرم (ص)