سه عامل پايه اي تعيين رفتار موجودات زنده عبارتند از طبيعت، غريزه، فطرت. طبيعت مخصوص گياه و بي جانان بوده ولي در حيوان و انسان نيز تا حدودي ديده مي شود. غريزه مخصوص حيوانات است ولي در گياه وجود ندارد. اما در انسان تا حدودي وجود دارد و نهايتا فطرت مخصوص انسان مي باشد. در اين بين غريزه و طبيعت در رشد اين موجودات نقشي ندارند و حتي عامل ركود و سكون و نزول بوده ولي فطرت، گرايش به رشد و تعالي دارد. نمازگزاران طبيعت را سركوب و فطرت را احيا كرده اند و خاصيت نماز احياي فطرت است. نمازگزار كسي است كه سركشي طبيعت را سركوب و رام مي كند. او با سرمايه ي آرامشي كه از نماز به دست آورده، در فراز و نشيب زندگي سست نمي شود و در شدايد و سختيها جزع نمي كند. اگر خيري به او برسد ضايع نمي كند و از



[ صفحه 16]



ديگران دريغ نمي دارد؟ [1] .