پرسش شماره 136) براي توفيق در شب زنده داري و خواندن «نماز شب» با رقت قلب، چه كنيم؟ علماي اخلاق با توجه به روايات اهل بيت عليهم السلام، دستورهايي را در اين زمينه بيان فرموده اند كه در اين جا چند نكته را متذكر مي شويم:

1. آشنايي با فضيلت و ثواب نماز شب: اين امر شوق انسان را براي رسيدن به درجات موعود، زياد مي كند: (و من الليل فتهجد به نافلة لك عسي أن يبعثك ربك مقاما محمودا)؛ و پاسي از شب [1] را [از خواب برخيز] و قرآن [و نماز] بخوان، اين يك وظيفه ي اضافي براي تو است، اميد است پروردگارت تو را به مقامي در خور ستايش برانگيزاند. امام علي عليه السلام فرموده اند: اراده و تصميم، به انديشه و شناخت انسان بستگي دارد [2] .

2. پرهيز از «پرخوري» به خصوص هنگام شب: اين امر باعث نوشيدن آب بيشتر و در نتيجه غلبه ي خواب بر چشم ها مي گردد. اميرمؤمنان عليه السلام مي فرمايند: با وجود سه چيز، آرزومند سه مطلب مباش كه يكي از آن ها، سحر خيزي و شب زنده داري با وجود پر خوري است.

3. «استراحتي كوتاه» در روز كه به آن «خواب قيلوله» مي گويند: رسول اكرم صلي الله عليه و آله در اين زمينه مي فرمايند: با خوردن سحري براي روزه گرفتن و با خواب قيلوله براي شب زنده داري كمك بگيريد [3] .

4. دوري گزيدن از گناه در طول روز: امام علي عليه السلام به فردي كه از بيدار نشدن جهت نماز شب شكايت داشت، فرمودند: انت رجل قد قيدتك ذنوبك؛ تو مردي هستي كه گناهانت تو را به بند كشيده است [4] .

5. خواندن آخرين آيه ي سوره ي كهف: امام صادق عليه السلام فرموده اند: هيچ بنده اي نيست كه آخرين آيه ي سوره كهف را قرائت كند؛ مگر اين كه در همان وقتي كه مي خواهد بيدار مي شود.



[ صفحه 202]



6. خواندن دعاهايي كه براي بيدار شدن و اقامه ي نماز شب وارد شده است [5] .

براي لذت بخش شدن مناجات و نماز شب، اموري را ذكر كرده اند؛ از جمله: خوف و خشيت قلبي از خداوند، كوتاه كردن آرزوهاي دنيوي، تفكر در مراتب هولناك آخرت و دركات جهنم، تفكر در عظمت و جلال خداوند و كوچكي خود، يادآوري گناهان و خطاهاي خود و.... [6] .

عامل ديگر، «عشق و محبت به خداوند متعال» است: خداوند به حضرت موسي علي نبينا و اله و عليه السلام فرمود: اي پسر عمران! دروغ مي گويد كسي كه گمان مي كند مرا دوست دارد؛ ولي هنگام شب، تا صبح مي خوابد. آيا دوست، خواستار خلوت كردن با دوست خود نيست؟! [7] .

در پايان، خوب است بدانيم، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله بعد از نزول آيات 191 تا 195 سوره ي «آل عمران» و نيز شب هايي كه براي نماز شب برمي خاستند، اين آيات را تلاوت كرده، گريه مي كردند و از طرفي امامان عليهم السلام نيز به خواندن اين آيات هنگام بيدار شدن براي نماز شب، سفارش فرموده اند [8] .