پرسش شماره 128) كدام يك از آيه هاي سوره ي بقره از ديگر آيات آن مهم تر است و آن را بعد از نماز عشا مي خوانند؟ لطفا شأن نزول آن آيه ي شريف را بيان فرماييد.

از آن جا كه در دو آيه ي آخر سوره ي بقره، خلاصه اي از تمام سوره ي بقره آمده است، رهبران اسلام در احاديث متعددي ما مسلمانان را به خواندن اين دو آيه بعد از نماز



[ صفحه 191]



عشا ترغيب كرده اند و ثواب هاي گوناگوني براي آن بيان داشته اند. خداوند متعال در اين دو آيه مي فرمايد: (آمن الرسول بما أنزل اليه من ربه و المؤمنون كل آمن بالله و ملائكته و كتبه و رسله....)؛ [1] پيامبر به آنچه از طرف پروردگارش بر او نازل شده ايمان آورده است [و رهبري است كه به تمام سخنان خود كاملا مؤمن است] و مؤمنان [نيز] به خدا و فرشتگان او و كتاب ها و فرستادگان وي همگي ايمان آورده اند [و مي گويند:] ما ميان پيامبران او فرق نمي گذاريم [و به آن ها ايمان داريم] و گفتند: ما شنيديم و اطاعت كرديم، پروردگارا! [انتظار] آمرزش تو را [داريم] و بازگشت [ما] به سوي تو است. خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانايي اش تكليف نمي كند، [به همين جهت انسان] هر كار [نيكي] انجام دهد براي خود انجام داده و هر كار [بدي] كند به زيان خود كرده است. [2] .

از «ابن عباس» و «ابوهريره» چنين روايت شده است كه وقتي آيه ي: و ان تبدوا ما في أنفسكم أو تخفوه يحاسبكم...؛ [3] نازل شد، صحابه نزد پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله آمدند و گفتند: يا رسول الله! ما تحمل اين آيه را نداريم. رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: آيا مي خواهيد مانند اهل كتابي كه قبل از شما بودند، باشيد؟ آنان به پيامبرانشان گفته بودند: گوش داديم؛ ولي نافرماني كرديم. شما بايد بپرهيزيد و از خداوند بترسيد و فرمانبردار خداوند متعال باشيد. وقتي صحابه اين موضوع را از پيامبر صلي الله عليه و آله شنيدند زبان خويش را بستند و مطيع شدند، سپس اين آيه در ادامه ي فرمان برداري آنان نازل شد: (لا يكلف الله نفسا الا وسعها)؛ [4] خداوند هيچ كس را بيشتر از توانايي اش مكلف نمي سازد.

حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله در اهميت اين دو آيه مي فرمايند: خداي متعال سوره بقره را به اين دو آيه ختم كرده و آن دو آيه را از گنج خود كه زير عرش قرار دارد، به من داده است، پس اين دو آيه را بياموزيد و آن را به پسران خود ياد دهيد؛ زيرا هم قرآن است و هم دعا [5] .



[ صفحه 192]



پرسش شماره 129) در مفاتيح الجنان آمده است: هر كس بعد از نماز عشا آيه (آمن الرسول) را تلاوت كند، ثواب نماز شب براي او نوشته مي شود. آيا اين شخص با فردي كه نيمه شب برمي خيزد و نماز شب مي خواند تفاوتي ندارد؟ يا در روايت آمده است كه تسبيحات حضرت زهرا عليهاالسلام برتر از هزار ركعت نماز مستحب است و...؟

اولا: اين گونه روايات براي بيان اهميت و ارزش اين اعمال ذكر شده است و مي خواهد بفهماند كه مثلا تلاوت آيه ي (آمن الرسول) يا تسبيحات حضرت زهرا عليهاالسلام خيلي ارزشمند است، نه اين كه اين ها با خواندن نماز شب يا نماز مستحبي تفاوتي ندارد.

ثانيا: همان گونه كه در پرسش اشاره شد، تلاوت آيه ي مذكور ثواب نماز شب را دارد؛ ولي نماز شب چنان كه در روايات آمده علاوه بر ثواب، داراي آثار و نتايج ديگري همچون: بركت رزق، زايل شدن غم و اندوه، حصول معنويت و... است [6] كه اين آثار براي تلاوت آيه ي «آمن الرسول» گفته نشده است؛ بنابراين حال كسي كه اين آيه را تلاوت كند با كسي كه نماز شب بخواند متفاوت خواهد بود. همچنين خواندن نماز مستحبي و تسبيحات حضرت زهرا عليهاالسلام هر كدام داراي آثاري است كه ممكن است ديگري آن آثار را نداشته باشد.