پرسش شماره 84) در كدام آيه به اذان اشاره شده است؟ آيا واژه «اذان» در قرآن كريم آمده است؟ خداوند مي فرمايد: (يا أيها الذين آمنوا اذا نودي للصلاة من يوم الجمعة فاسعوا الي ذكر الله...)؛ اي كساني كه [1] ايمان آورده ايد! هنگامي كه براي نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوي ذكر خدا [نماز] بشتابيد.

كلمه ي «نودي» از ماده ي «نداء» به معناي «بانگ برآوردن» و در اين جا به معناي اذان است؛ چنان كه در آيه ي ديگري مي خوانيم: (و اذا ناديتم الي الصلاة اتخذوها هزوا و لعبا ذلك بأنهم قوم لا يعقلون)؛ [2] هنگامي كه آنان را به سوي نماز مي خوانيد [و اذان مي گوييد] آن را به مسخره و بازي مي گيرند؛ اين به سبب آن است كه آن ها قومي نابخردند [3] .

كلمه ي اذان يك بار در قرآن آمده است: (و أذان من الله و رسوله...) [4] و اين، اعلامي از ناحيه ي خدا و پيامبرش به (عموم) مردم است؛ اما اذان به معناي فقهي در قرآن كريم نيامده است؛ زيرا قرآن كريم، كتابي است كه فقط كليات چيزهايي كه به هدايت مردم برمي گردد، در آن ذكر شده و بيان جزئيات دين و احكام مربوط به آن بر عهده ي رسول اكرم صلي الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام است. طبق رواياتي كه از امامان معصوم عليهم السلام وارد شده، «اذان» از طريق وحي به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله تعليم داده شده است.

امام صادق عليه السلام مي فرمايد: هنگامي كه جبرئيل اذان را به رسول خدا صلي الله عليه و آله تعليم داد، سر پيامبر صلي الله عليه و آله بر دامان علي عليه السلام بود، هنگامي كه پيامبر صلي الله عليه و آله سر خود را برداشت، از علي عليه السلام سؤال كرد: «آيا



[ صفحه 144]



صداي اذان جبرئيل را شنيدي؟» عرض كرد: «آري!» پيامبر صلي الله عليه و آله بار ديگر پرسيد: «آيا آن را به خاطر سپردي؟» گفت: «آري!» پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «بلال را حاضر كن و اذان و اقامه را به او تعليم ده.» آن گاه علي عليه السلام بلال را حاضر كرد و اذان و اقامه را به او تعليم داد [5] .