پرسش شماره 75) آيا از آيات قرآن، پنج نوبت نماز فهميده مي شود؟

بعضي از آيات كه به وقت نمازهاي پنج گانه اشاره كرده، عبارت اند از: سوره اسراء، آيه 78 و سوره هود،آيه 114.

ترديدي نيست كه جزئيات اين موضوع (همانند بسياري از موضوعات ديگر) در اين آيات بيان نشده است، بلكه خداوند متعال بر اساس حكمت ها و مصلحت هايي كه در احكام الهي وجود دارد تنها به ذكر كليات آن بسنده كرده و بيان جزئيات و شرح آن را به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام سپرده است؛ از اين رو اين آيات در كنار رواياتي كه به دست ما رسيده، زمان نمازهاي پنج گانه را به طور دقيق مشخص مي كند.

بر اين اساس، زماني كه از طرف مشرق، سفيده در آسمان پهن شود (فجر دوم)، وقت نماز صبح آغاز مي شود و طلوع آفتاب به پايان مي رسد. وقت نماز ظهر و عصر از هنگامي كه سايه شاخص روي زمين به آخرين درجه كمي خود برسد (اول ظهر) شروع مي شود و تا زماني كه به اندازه خواندن نماز عصر، به غروب آفتاب زمان مانده باشد، ادامه دارد و هنگام نماز مغرب و عشا از اول مغرب تا وقتي كه به قدر خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد، ادامه دارد. [1] .



[ صفحه 132]



پرسش شماره 76) پيام آيه ي (اقم الصلوة لدلوك الشمس الي غسق الليل و قرآن الفجر...) چيست؟ خداوند مهربان در سوره اسراء، آيه 78 مي فرمايد: نماز را از هنگام مايل شدن خورشيد تا نهايت تاريكي شب بر پا دار، همچنين قرآن فجر (نماز صبح) را؛ زيرا نماز صبح مورد مشاهده [فرشتگان شب و روز] است.

يكي از پيام هاي مهم آيه ي ياد شده، بيان وقت نمازهاي روزانه و اقامه ي آن ها در وقت هاي خاص است؛ مثلاً از اين آيه در مي يابيم كه وقت نماز ظهر، هنگام مايل شدن خورشيد از نقطه ي وسط روز است [2] .

حضرت امام محمد باقر عليه السلام در تفسير اين آيه مي فرمايد: «دلوك الشمس» به معناي مايل شدن آن از نقطه وسط روز است و «غسق الليل» به معناي نيمه شب است، در واقع به وقت چهار نماز ظهر، عصر، مغرب و عشا و «قرآن الفجر» نيز به وقت نماز صبح اشاره دارد.

بنابراين، مي خواهد به ما خواندن و به جا آوردن نمازهاي پنج گانه و وقت آن ها را ياد آور شود و بايد هر مسلمان در اين وقت ها، نمازهاي روزانه اش را - كه واجب است - به جا بياورد. [3] .

پرسش شماره 77) پيام و شأن نزول آيه ي مباركه ي 114، سوره ي هود چيست و منظور از (طرفي النهار و زلفا من الليل) چه چيزي است؟

خداي مهربان در اين آيه مي فرمايد: در دو طرف روز [اول و آخر آن] و نخستين ساعات شب، نماز را بر پا دار؛ زيرا خوبي ها، بدي ها را از بين مي برند، اين براي پندگيرندگان، پندي است.

برخي از مفسران درباره ي شأن نزول اين آيه ي شريف گفته اند: شخصي از كارهاي زشت خود ناراحت بود، به همين دليل پس از نماز در مسجد از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله خواست تا او را تنبيه كند، در همان هنگام آيه مذكور نازل شد، حضرت به او فرمودند: چون بعد از آن كار خلاف، در نماز جماعت شركت كردي، خداوند تو را بخشيد؛ زيرا خوبي ها، بدي ها را از بين مي برند [4] .



[ صفحه 133]



بنابر روايات و سخنان امامان معصوم عليه السلام مراد از «طرفي النهار» صبح و مغرب و مراد از «زلفا من الليل» نماز عشا است؛ پس آيه ي مذكور به وقت سه وعده نماز صبح، مغرب و عشا اشاره دارد. حضرت علي عليه السلام در مورد اين آيه مي فرمايد: از دوست و حبيب خودم رسول خدا صلي الله عليه و آله شنيدم كه فرمودند: اميد بخش ترين آيه ي قرآن، همين آيه است. [5] .