پرسش شماره 65) آيا در نماز، پوشيدن چادر لازم است؟ زن چه مقدار از بدن را بايد در نماز بپوشاند؟ اگر سهواً بخشي از آن آشكار شود چه حكمي دارد؟ آيا در غير نماز ديدن پاي زن (پايين تر از قوزك پا) توسط نامحرم، گناه و حرام است؟

زن در غير حال نماز، هنگامي كه در معرض ديد نامحرم قرار گيرد، لازم است تمام بدنش را به جز «دست تا مچ» و «چهره» بپوشاند. زن بايد هنگام نماز تمام بدن حتي سر و موي خود را بپوشاند؛ ولي پوشاندن صورت به مقداري كه هنگام وضو شسته مي شود و دست ها و پاها تا مچ لازم نيست و براي اين كه يقين كند مقدار واجب را پوشانده، بايد مقداري از اطراف صورت و قدري پايين تر از مچ دست و پا را نيز بپوشاند [1] .



[ صفحه 115]



پوشش به مقداري كه گفته شد اگر بدون چادر هم محقق باشد، براي نماز كفايت مي كند، بنابراين اگر بلوز و شلوار پوشيده باشد يا جلوي چادر چند لحظه اي سهواً باز باشد اشكالي ندارد و نماز باطل نيست [2] .

اگر در حال نماز، نامحرم او را نبيند، اگر علاوه بر دست ها تا مچ و صورت، كف و روي پاها تا قوزك پا را نپوشاند، نمازش صحيح است؛ [3] البته در اين كه زن بايد بدن خود را بپوشاند و نگاه كردن به بدن او حرام است شكي نيست و آيات و روايات بر اين مطلب دلالت دارند.

آنچه مهم است اين است كه از اين دو اصل كلي (وجوب پوشش و حرمت نگاه) چه مواردي استثنا شده است؟

بيشتر فقها، با توجه به آيات و روايات فتوا داده اند كه در غير حالت نماز تنها چهره و دو دست (از مچ به پايين) از آن قاعده كلي مستثنا شده اند؛ ولي بقيه ي بدن زن حتي پايين تر از قوزك پا نيز واجب است پوشيده شود و نگاه نامحرم به آن حرام است.

برخي از آياتي كه فقها به آن استناد مي كنند عبارت اند از:

الف - (قل للمؤمنين يغضوا من أبصارهم و...)؛ [4] به مردان با ايمان بگو: ديده فرونهند.... اين آيه بر حرمت نگاه به زنان دلالت دارد.

ب - (و قل للمؤمنات يغضضن من أبصارهن و يحفظن فروجهن و لا يبدين زينتهن الا ما ظهر منها و ليضربن بخمرهن علي جيوبهن...)؛ [5] به زنان با ايمان بگو: ديدگاه خود را [از هر نامحرمي] فروبندند و پاكدامني ورزند و زيورهاي خود را آشكار نگردانند؛ مگر آنچه [طبعا] از آن پيدا است و بايد روسري خود را بر گردن خويش اندازند.



[ صفحه 116]



اين آيه علاوه بر حد پوشش،موارد مستثنا را هم بيان مي كند. مسعدة بن زراره در تفسير اين آيه از حضرت صادق عليه السلام نقل مي كند: وقتي از حضرت درباره ي زينتي كه زن مي تواند آشكار كند سؤال شد، فرمود: چهره و دو كف [6] .

با توجه به اين آيه و روايت مي فهميم كه پوشش پاها واجب و نگاه كردن نامحرم به آن، حرام است؛ و گرنه امام صادق عليه السلام پاها را نيز استثنا مي فرمود. روايات و اسناد ديگري نيز در اين زمينه وجود دارد [7] .