پرسش شماره 23) با توجه به آيه ي چهل و پنجم سوره ي عنكبوت، نماز چگونه انسان ها را از فحشا و منكر بازمي دارد؟ چرا با اين كه نماز، بازدارنده انسان از زشتي ها است، ولي بعضي انسان هاي نماز خوان به كارهاي ناشايست دست مي زنند؟

در قرآن آمده است: (و أقم الصلاة ان الصلاة تنهي عن الفحشآء و المنكر...)؛ [1] و نماز را به پا دار؛ زيرا نماز [انسان را] از زشتي ها و گناه بازمي دارد.... با توجه به اين آيه، نماز عملي عبادي و توجهي خاص به خداوند سبحان است و اثر طبيعي آن ايجاد روحيه اي است كه انسان را از فحشا و منكر بازداشته، نفس را از زشتي هاي گناه پاك مي كند. طبيعت نماز، انسان را به ياد نيرومندترين عامل بازدارنده؛ يعني اعتقاد به مبدأ و معاد مي اندازد؛ زيرا كسي كه روزي پنج بار با بدن و لباس پاك به درگاه خدا رو آورده، تكبير مي گويد و خدا را از همه چيز برتر و بالاتر دانسته است؛ از اين رو خدا را حمد و سپاس مي گويد و....

اين امور سد نيرومندي در برابر گناه به شمار مي آيد و انسان را از فحشا و منكر بازمي دارد؛ ولي هر نمازي به همان اندازه كه از شرايط كمال و روح عبادت برخوردار است، از فحشا و منكر نهي مي كند؛ گاه نهي كلي و جامع و گاهي نهي جزئي و محدود دارد.

بي گمان كسي كه نماز مي خواند، هر چند نمازش صوري و به گناه آلوده باشد، نماز در او بي تأثير نخواهد بود، گرچه ممكن است تأثير اين گونه نماز ضعيف باشد؛ زيرا اگر اين گونه افراد همان نماز را هم نمي خواندند، چه بسا از اين هم آلوده تر مي شدند، پس نهي از فحشا و منكر مراتبي دارد و هر نمازي با توجه به ميزان رعايت شرايط آن، نماز خوان را از آن نهي مي كند [2] يا ممكن است بر اثر حضور قلب نداشتن، ناخالصي نيت يا نقصان برخي شرايط نماز، اثر آن را ضعيف نمايد.



[ صفحه 58]



بنابراين، هر چه توجه به خدا در نماز، افزايش يابد و خضوع و خشوع در آن كامل و اخلاص در آن بيشتر شود، اثر بازدارندگي آن نيز بيشتر و هر مقدار جنبه هاي ياد شده ضعيف شود، بازدارندگي آن نيز ضعيف خواهد شد.

قرآن كريم مي فرمايد: (و لذكر الله أكبر)؛ [3] ذكر خدا از آن هم بالاتر و برتر است؛ يعني نماز نه تنها عامل بازدارنده از فحشا و منكر است، بلكه موجب حيات، آرامش دل و مايه ي اصلي هر خير و سعادت است.

يادآوري اين نكته لازم است كه نماز (قطع نظر از مضمون عالي آن) با توجه به شرايط صحتش نيز، انسان را به پاك سازي زندگي دعوت مي كند؛ چرا كه مكان نماز گزار، فرشي كه بر آن نماز مي خواند، آبي كه با آن وضو مي گيرد و غسل مي كند و محلي كه در آن غسل و وضو انجام مي شود، بايد از هر گونه غصب و تجاوز به حقوق ديگران پاك باشد. كسي كه به تجاوز و ظلم، ربا، غصب، كم فروشي، رشوه خواري و كسب اموال حرام آلوده باشد، چگونه مي تواند مقدمات يك نماز صحيح را فراهم سازد؟ بنابراين، تكرار نماز در پنج نوبت (در شبانه روز) خود دعوتي به رعايت حقوق ديگران است. [4] .