پرسش شماره 9) فلسفه نماز در قرآن و اسلام چيست؟

عبادت، وسيله ي تكامل و سعادت ما است و دستور خداوند به نماز، نوعي لطف و رحمت و راهنمايي است كه ما را به كمال مي رساند؛ مثلا وقتي پدر و مادر، فرزندشان را به درس خواندن امر مي كنند، به سود خود فرزند است و سعادت او را مي خواهند و اين امر از روي محبت به فرزند است؛ و گرنه به درس خواندن او نيازي ندارند.

آيات و روايات، فلسفه و حكمت تشريع نماز را بيان كرده اند:

1. ياد خدا: (و اقم الصلوة لذكري)؛ [1] نماز را بر پا دار تا به ياد من باشي.

2. بازداشتن از گناه و زشتي ها: (ان الصلوة تنهي عن الفحشآء و المنكر)؛ [2] همانا نماز [انسان را در دنيا] از زشتي ها و گناه بازمي دارد.

3. پاكيزگي روح: (انما تنذر الذين يخشون ربهم بالغيب و أقاموا الصلوة و من تزكي فانما يتزكي لنفسه ي و الي الله المصير)؛ [3] [تو] تنها كساني را كه از پروردگارشان در نهان مي ترسند و نماز برپا مي دارند، هشدار مي دهي و كسي كه پاكيزگي جويد تنها براي خود پاكيزگي مي جويد و فرجام [كارها] به سوي خدا است.

4. ياري جستن از نماز در مسير تكامل: (و استعينوا بالصبر و الصلوة و انها لكبيرة الا علي الخاشعين)؛ [4] از شكيبايي و نماز، ياري جوييد و به راستي اين كار، گران است مگر بر فروتنان.

5. پاك شدن از كبر و غرور؛ حضرت فاطمه عليهاالسلام مي فرمايد: (و الصلاة تنزيها من الكبر)؛ [5] خداوند نماز را واجب كرد تا مردم از كبر و غرور پاك شوند....



[ صفحه 38]



6. رستگاري: (قد أفلح المؤمنون - الذين هم في صلاتهم خاشعون)؛ [6] به راستي كه مؤمنان رستگار شدند؛ كساني كه در نمازشان فروتني مي كنند.

در حديثي آمده است: نقش نمازهاي پنج گانه براي امت من همانند نهر زلالي است كه از مقابل خانه ي آنان مي گذرد، اگر كسي روزانه پنج بار در اين نهر شست و شو كند، آيا به گمان شما باز هم بر بدن او آلودگي و پليدي خواهد ماند؟! [7] .

امام باقر عليه السلام مي فرمايد: هنگامي كه نماز گزار به سمت قبله براي نماز مي ايستد، خداوند رحمان و رحيم به او توجه ي ويژه اي مي كند. [8] .

نماز، اظهار تشكر و سپاس دائمي او از نعمت ها و خوبي هايي است كه خداوند به او داده و نيز ثناگويي و تمجيد انسان از زيبايي ها و عظمتي است كه خداوند متعال دارد. هيچ كس براي تعريف و تمجيد از يك گل زيبا به شما اعتراض نمي كند؛ اما اگر زيبايي آن را نبيني، تو را نابينا مي شمرند و اگر ببيني و واكنش نشان ندهي و ستايش نكني، سرزنشت مي كنند كه چرا ذوق و احساس نداري و چقدر بد دلي!

در مضمون بعضي احاديث آمده است: انسان در حال نماز با خداي خود نجوا و گفت و گو مي كند و اگر انسان لذت اين گفت و گو را بچشد، هيچ گاه از حال نماز خارج نمي شود. [9] .

راستي چقدر لذت بخش است با خداي جهان آفرين به گفت و گو و مناجات پرداختن و با خداي هستي هم سخن شدن!