پرسش شماره 4) آيا نماز از اول خلقت بر انسان واجب بوده يا تنها مسلمانان به آن مأمور بوده اند و اگر وجود داشته، چگونگي و مقدار آن چگونه بوده است؟

«پرستش خداوند» يكي از چيزهايي است كه همه ي پيامبران الهي مردم را به آن دعوت مي كردند. قرآن كريم از زبان پيامبران نقل مي كند كه به امت هايشان مي گفتند: (اعبدوا الله)؛ خدا را پرستش كنيد. [1] . بنابراين اصل عبادت و پرستش خداوند در همه ي شريعت هاي الهي وجود داشته؛ ولي شكل و كيفيت آن متفاوت بوده است؛ يعني همه ي پيامبران از حضرت آدم تا حضرت خاتم، نماز مي خواندند؛ اما از چگونگي آن اطلاع دقيقي در دست نيست.

خداوند متعال خطاب به حضرت موسي عليه السلام مي فرمايد: (انني أنا الله لا اله الا أنا فاعبدني و أقم الصلاة لذكري)؛ [2] من «الله» هستم، معبودي جز من نيست، مرا بپرست و نماز را براي ياد من برپادار.

قرآن كريم به نقل از حضرت عيسي عليه السلام مي فرمايد: (و جعلني مباركا أين ما كنت و أوصاني بالصلاة و الزكاة مادمت حيا)؛ [3] و مرا وجودي پر بركت قرار داده، در هر كجا باشم و [خداوند] مرا به نماز و زكات توصيه كرده است مادامي كه زنده ام.

از اين آيات شريف، روشن مي شود كه نماز در مكتب اين دو پيامبر بزرگ الهي (موسي و عيسي عليهماالسلام) وجود داشته، همان گونه كه در مكتب ديگر پيامبران بوده است، چنان كه درباره ي حضرت شعيب عليه السلام آمده است: (قالوا يا شعيب أصلاتك تأمرك أن نترك ما



[ صفحه 30]



يعبد آباؤنا)؛ [4] گفتند: اي شعيب! آيا نمازت به تو دستور مي دهد آنچه پدرانمان مي پرستيدند، ترك كنيم.... همچنين از زبان حضرت اسماعيل عليه السلام مي فرمايد: (و كان يأمر أهله بالصلاة و الزكاة و كان عند ربه مرضيا)؛ [5] او همواره خانواده ي خود را به نماز و زكات دعوت مي كرد و همواره مورد رضايت پروردگارش بود.

بنابراين هيچ شريعت و ديني از نماز جدا نبوده، گرچه صورت ظاهري آن، تفاوت داشته است. زرتشتيان، پنج نماز دارند كه هنگام طلوع آفتاب، ظهر، عصر، اول شب و هنگام خواب، به پا مي دارند. [6] . يهوديان دعاهايي دارند كه آن ها را در ساعت سوم، ششم و نهم روز و اول و آخر شب و هنگام خوردن غذا، مي خوانند. [7] مسيحيان نيز روز يك شنبه و برخي روز شنبه به كليسا مي روند و دعاي دسته جمعي مي خوانند.

اما آنچه امروزه، پيروان حضرت موسي عليه السلام (يهوديان) و حضرت عيسي عليه السلام (مسيحيان) به عنوان نيايش در كليسا و كنيسه به جا مي آورند، با مناسكي كه به وسيله ي اين پيامبران الهي آورده شده، بسيار متفاوت است؛ زيرا آيين و كتاب هاي آسماني اين دو پيامبر الهي دچار تحريف و دست خوش انحرافات پيروان آن ها شده است. [8] با اين حال، نمازي كه در حال حاضر يهوديان و مسيحيان مي خوانند نوعي دعا است كه به نماز ما مسلمانان شباهت ندارد.

گفتني است كه چگونگي و مقدار نماز در شريعت اسلام با شريعت هاي پيشين متفاوت است؛ اما در بيشتر آن آيين ها، سجده، جزئي از اين عبادت به شمار مي آيد.

علاوه بر واجب بودن عبادت نماز در اديان الهي، بت پرستان نيز در برابر بت هايشان، وردهايي مي خواندند. [9] اعراب جاهلي نيز در مقابل كعبه مي ايستادند و با



[ صفحه 31]



كف زدن و سوت كشيدن، اظهار عبادت مي كردند: (و ما كان صلاتهم عند البيت الا مكآء و تصدية)؛ [10] و نماز و دعاي آنان نزد آن خانه جز سوت كشيدن و كف زدن نيست.