يكي از آثار پربركت نماز جمعه، اثر بهداشتي و رواني آن است. ابوذر غفاري از پيامبر اسلام نقل مي كند كه آن حضرت فرمود: «من اغتسل يوم الجمعه و أحسن طهوره و لبس صالح ثيابه و مس من طيب أهله ثم راح الي الجمعه و لم يؤذ أحدا و لم يتخط رقاب الناس كان كفارة ما بينه و بين الجمعه الأخري و زيادة ثلاثه أيام الي ما شاء الله من الأضعاف لأن الله يقول من جاء بالحسنه فله عشر أمثالها و يؤت من لدنه أجرا عظيما بعد العشر» [1] «هر كس روز جمعه غسل كرده و طهارت خود را نيكو انجام دهد و بهترين لباس را بپوشد و از عطري كه در خانه دارد استعمال نمايد سپس، به سوي نماز جمعه حركت كند و هيچ كس را در نماز جمعه اذيت نكند و هنگام حركت بين صفوف نماز، پا بر دوش نمازگزاران نگذارد، اين عمل، كفاره گناهان او بين دو جمعه بلكه سه روز بيشتر از آن مي شود. چون خداوند متعال فرمود: هر كس كار نيكي انجام دهد ده برابر آن



[ صفحه 238]



پاداش دريافت خواهد كرد و بعد از ده روز از نزد خود پاداش بزرگي به او اعطاء خواهد نمود».

نماز جمعه علاوه بر آثار ذاتي خود كه ذكر و عبادت خداست و در ابعاد مختلف سياسي، اجتماعي فوايد بيشماري دارد با مقدماتي كه براي آن در نظر گرفته شده است بهداشت و نظافت را به طور غيرمستقيم به جامعه مسلمين القاء مي كند. پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: «من اغتسل يوم الجمعه كفرت عنه ذنوبه و خطاياه و اذا اخذ في المشي كتب له بكل خطوه عشرون حسنه» [2] «كسي كه روز جمعه غسل جمعه كند گناهان و لغزش هاي او بخشيده مي شود و هنگامي كه شروع به رفتن به سوي نماز جمعه مي كند بر هر گامش بيست حسنه براي او نوشته مي شود» باز فرمود: «من اغتسل يوم الجمعه محيت ذنوبه و خطاياه و اذا أخذ في المشي كتب له بكل خطوة عشرون حسنه» [3] .

امام صادق عليه السلام فرمود: «ليتزين أحدكم يوم الجمعه يغتسل و يتطيب و يسرح لحيته و يلبس أنظف ثيابه و ليتهيأ للجمعه و ليكن عليه في ذلك اليوم السكينه و الوقار و ليحسن عبادة ربه و ليفعل الخير ما استطاع فان الله يطلع علي أهل الأرض ليضاعف الحسنات» [4] «بايد هر يك از شما، روز جمعه خود را بيارايد و غسل كند و عطر بزند و ريش خود را شانه كند و پاكيزه ترين جامه اش را بپوشد و براي نماز جمعه آماده شود و بايد در روز جمعه حالت سكون و وقار داشته باشد و پروردگارش را خوب عبادت كند و تا مي تواند و قدرت دارد كارهاي خير انجام دهد، خداوند از كارهايي كه در روي زمين انجام مي گيرد اطلاع دارد



[ صفحه 239]



و نيكي هاي آن را دو برابر مي كند.

انس بن مالك از پيامبر اسلام نقل كرده است كه آن حضرت فرمود: «من قلم أظافيره يوم الجمعه أخرج الله تبارك و تعالي من أنامله داء و أدخل فيه شفاء» [5] يعني «هر كس روز جمعه ناخنهايش را بگيرد خداوند متعال از ناخنهاي او دردها را خارج و به او شفا وارد مي كند».

باز فرمود: «كسي كه روز جمعه ناخنها و موي روي لب خود را كوتاه نموده، مسواك بزند و هنگام رفتن به سوي نماز جمعه، كمي آب بر روي سر خود بريزد، هفتاد هزار فرشته او را بدرقه نموده، براي وي طلب مغفرت و شفاعت مي كنند». رعايت بهداشت و نظافت در روز جمعه آن قدر مهم است كه ائمه اطهار عليهم السلام روز پنجشنبه خود را براي نماز جمعه آماده مي كردند در روايات داريم كه «و كان موسي بن جعفر عليه السلام يتهيأ يوم الخميس للجمعه» [6] يعني، امام موسي بن جعفر عليه السلام روز پنجشنبه خود را براي روز جمعه آماده مي كرد». امام باقر عليه السلام مي فرمايد: «به خدا سوگند، به من رسيده است كه اصحاب پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم روز پنجشنبه براي جمعه آماده مي شدند چون روز جمعه براي مسلمانان مضيق و كوتاه است».