پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم نماز جمعه را در كلامي حج فقراء دانسته و فرموده است: «الجمعه حج المساكين» [1] : و در روايت ديگر مي فرمايد: «التهجير الي الجمعه حج فقراء امتي». يعني «هجرت به جمعه حج فقراي امتم مي باشد».

اغنياء كه پول و امكانات دارند، زاد و راحله آماده مي كنند، و طي طريق مي نمايند و به زيارت خانه خدا نايل مي شوند و اجتماع باشكوهي در كنار مسلمانان كشورهاي اسلامي تشكيل مي دهند و وحدت و قدرت امت اسلامي را به نمايش مي گذارند. اما، فقراء كه امكانات شركت در مراسم حج را ندارند و از فيوضات مناسك حج محروم مي شوند، خداوند متعال حج ديگري به نام نماز جمعه براي آنها قرار داده است كه آنها نيز هر هفته در كنار اغنياء و ساير



[ صفحه 235]



مسلمانان اجتماع با شكوهي تشكيل دهند و مانند حجاج بيت الله الحرام، وحدت و قدرت خود را به نمايش بگذارند و اخبار و اطلاعاتي كه حجاج با همديگر تبادل نظر مي كنند، فقراء و نمازگزاران از زبان خطيب نماز جمعه بشنوند. فلذا، بايد گفت كه نماز جمعه با حج اشتراكات فراواني دارد كه مي توان به موارد زير اشاره كرد.