نماز جمعه با توجه به آثار معنوي، سياسي، اجتماعي و تربيتي، از اهميت ويژه اي برخوردار است و همين امر باعث شده است كه نماز جمعه فضيلت بسيار زيادي داشته باشد. در اينجا به ذكر چند نمونه از احاديث و روايات كه فضيلت نماز جمعه را بيان مي كنند مي پردازيم.

1- عن محمد بن مسلم عن أبي جعفر عليه السلام قال: «اذا كان يوم الجمعه نزل الملايكه المقربون معهم قراطيس من فضه و أقلام من ذهب فيجلسون علي أبواب المسجد علي كراسي من نور فيكتبون الناس علي منازلهم الأول و الثاني حتي يخرج الامام فاذا خرج الامام طووا صحفهم و لا يهبطون في شي ء من الأيام الا في يوم الجمعه يعني الملايكه المقربين» «محمد ابن مسلم از امام باقر عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: وقتي روز جمعه شود ملائكه اي مقرب در حالي كه كاغذي از نقره و قلمي از طلا بدست دارند نازل مي شوند و جلوي مسجد روي صندلي هايي از نور مي نشينند. سپس اسامي مردم را به ترتيب ورودشان بر نماز جمعه تا شروع خطبه ها مي نويسند و هنگامي كه امام براي ايراد خطبه قيام مي كند دفترهايشان را مي بندند. اين فرشتگان جز روز جمعه در ساير ايام نازل



[ صفحه 230]



نمي شوند».

2- قال عليه السلام: «ان الملائكه المقربين يهبطون في كل يوم جمعه معهم قراطيس الفضه و أقلام الذهب فيجلسون علي كل أبواب المساجد علي كراسي من نور فيكتبون من حضر الجمعه الأول و الثاني و الثالث حتي يخرج الامام فاذا خرج الامام طووا صحفهم» امام باقر عليه السلام فرمود: همانا ملائكه مقرب در هر روز جمعه در حالي كه كاغذي از نقره و مدادي از طلا در دست دارند بر زمين نازل مي شوند، پس در جلوي درهاي مساجد بر روي صندلي هايي از نور مي نشينند. سپس هر كس در نماز حاضر شود آنها را مي نويسند، هر كس اول آمد اول و هر كس دوم آمد دوم، و هر كس سوم آمد سوم، تا اينكه امام براي ايراد خطبه قيام مي كند آن وقت دفترهايشان را مي بندند».

3- عن علي عليه السلام قال: قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: «ثلاث لو تعلم أمتي ما لهم فيهن لضربوا عليهن بالسهام الأذان و الغدو الي الجمعه و الصف الأول» پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: سه چيز است كه اگر امتم مي دانستند در آنها به چه اندازه ثواب وجود دارد البته براي انجام آنها قرعه كشي مي كردند، اذان، رفتن به نماز جمعه و ايستادن در صف اول»

4- عن أبي ذر الغفاري قال: قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: «اذا كان يوم الجمعه أرسل الله تعالي ملايكه معهم أقلام من ذهب و صحف من فضه فيأتون و يقفون بباب المسجد و يكتبون أسامي الذين يأتون الي المسجد الأول فالأول فاذا كتبوا سبعين منهم قالوا هؤلاء بعدد السبعين الذين اختارهم موسي عليه السلام من أمته ثم يتخللون في الصفوف و يتفقدون الذين لم يحضروا فيقولون أين فلان قيل لهم هو مريض فيقولون اللهم اشفه حتي يقيم صلاة الجمعه و يقولون أين فلان قيل لهم ذهب الي السفر فتقول الملايكه اللهم رده سالما فانه صاحب الجمعه أين فلان فيقولون



[ صفحه 231]



مات فيقولون اللهم اغفر له فانه كان يقيم الجمعه» «ابوذر غفاري مي گويد: پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: وقتي روز جمعه مي شود، خداوند متعال فرشتگان را مي فرستد در حالي كه با آنها مدادهاي از طلا و دفترهايي از نقره است. پس مي آيند جلوي در مسجد مي ايستند و اسامي كساني كه به مسجد مي آيند به ترتيب مي نويسند. وقتي به هفتاد نفر رسيد مي گويند اينها به تعداد هفتاد نفري است كه حضرت موسي عليه السلام از امت خود انتخاب نمود. سپس بين صفوف نماز وارد مي شوند و كساني كه در نماز حاضر نشده اند و قبلا حاضر مي شدند جستجو مي كنند پس سؤال مي كنند كه فلاني كجاست؟ به آنها گفته مي شود: او مريض است. فرشتگان مي گويند: خدايا او را شفا بده تا در نماز جمعه شركت كند. و مي پرسند: فلاني كجاست؟ گفته مي شود: در سفر است. مي گويند: خدايا او را سالم برگردان چون او اهل نماز جمعه است. مي پرسند پس فلاني كجاست؟ گفته مي شود: فوت كرده است. مي گويند: خدايا او را ببخش چون او نماز جمعه را اقامه مي كرد.

5- عن النبي صلي الله عليه و آله و سلم أنه قال: «اذا كان يوم الجمعه كان علي كل باب من أبواب المسجد ملايكه يكتبون الأول فالأول فاذا جلس الامام طووا الصحف و جاءوا يستمعون الذكر» از پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده است كه فرمود: وقتي روز جمعه مي شود بر در هر مسجدي فرشته اي مي ايستد و وارد شوندگان را به ترتيب مي نويسد و هنگامي كه امام نشست و براي ايراد خطبه آماده شد دفترشان را مي بندند و به ذكر و خطبه گوش مي دهند.

6- عن أبي سعيد الخدري أن رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم قال: «اذا كان يوم الجمعه كان علي أبواب المساجد ملايكه يكتبون الأول فالأول فكمهدي البدن و البقر و الشاة الي عليه الطير الي العصفور فاذا خرج الامام طويت الصحف و كان من جاء بعد



[ صفحه 232]



خروج الامام كمن أدرك الصلاة و لم تفته» [1] «ابوسعيد مي گويد: همانا پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: وقتي روز جمعه مي شود فرشتگاني جلوي در مسجد مي ايستند و آنهايي كه اول مي آيند آنها را مي نويسند پس كسي كه اول مي آيد مانند كسي است كه شتر، گاو و گوسفند قرباني آورده باشد و پرنده بزرگ و آنكه با تأخير آمده است مثل اين است كه گنجشك آورده باشد هر كس زودتر آمده باشد مثل اين است كه قرباني بزرگتري را آورده است هنگامي كه امام براي خطبه بلند مي شود، فرشتگان، دفترها را مي بندند و كساني كه بعد از آن مي آيند مانند كساني هستند كه فقط نماز را درك كرده اند ولي قرباني نياورده اند».

7- قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: «من اتي الجمعه ايمانا و احتسابا استأنف العمل» [2] پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «هر كس از روي ايمان و تقرب به نماز جمعه بيايد عملش را دوباره شروع كند؛ يعني چون گناهانش آمرزيده مي شود بايد اعمالش را از نو شروع كند و مواظب باشد كه گناه نكند.

8- قال الصادق عليه السلام: «ما من قدم سعت الي الجمعه الي حرم الله جسدها علي النار» [3] امام صادق عليه السلام فرمود: «هيچ قدمي نيست كه به سوي جمعه برداشته شود مگر اينكه جسدش را خداوند به آتش حرام مي كند».

9- قال: جاء نفر من اليهود الي رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم فسألوه عن سبع خصال فقال: «أما يوم الجمعه فيوم يجمع الله فيه الأولين و الآخرين فما من مؤمن مشي فيه الي الجمعه الا خفف الله عليه أهوال يوم القيامه ثم يؤمر به الي الجنه» [4] راوي مي گويد: يك نفر يهودي خدمت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم آمد و از هفت خصلت سؤال



[ صفحه 233]



نمود. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «اما جمعه روزي است، كه خداوند اولين و آخرين را در آن جمع مي كند پس هيچ مؤمني نيست كه در آن روز به سوي نماز جمعه برود مگر اينكه خداوند اهوال روز قيامت را بر او آسان كند و سپس دستور مي دهد كه او را به بهشت ببرند»

10- قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: «أربعه يستأنفون العمل المريض اذا برأ و المشرك اذا أسلم و المنصرف من الجمعه ايمانا و احتسابا و الحاج» [5] «پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: چهار گروه عملشان را از نو شروع كنند، يعني گناهانشان بخشيده مي شود:

- مريض بعد از اينكه از بيماري خوب مي شود؛

- مشرك بعد از اينكه مسلمان مي شود؛

- و آن كسي كه از روي ايمان و تقرب به خدا در نماز جمعه شركت مي كند و از نماز جمعه برمي گردد؛

- و حاجي كه به زيارت خانه خدا مي رود.

11- عن سلمان الفارسي رضي الله عنه قال: قال لي رسول الله: اتدري ما يوم الجمعه؟ قلنا الله و رسوله اعلم. قال: هو اليوم الذي جمع الله فيه بين ابويكم لا يبقي منا عبد الا فيحسن الوضوء ثم يأتي المسجد الا كانت كفاره لما بينها و بين الجمعه الاخري ما اجتثت الكباير» [6] .

از سلمان فارسي رضي الله عنه نقل شده است كه گفت: پيامبر به من فرمود: آيا مي داني روز جمعه چيست؟

گفتم: الله و رسولش اعلم است.

- فرمود: روز جمعه روزي است كه خداوند متعال در آن روز پدر و مادر شما



[ صفحه 234]



را جمع مي كند، كسي از ما كه در روز جمعه وضوي كامل گرفته و براي نماز به مسجد بيايد نمي ماند مگر اينكه آن عملش كفاره گناهانش خواهد بود بين آن جمعه تا جمعه بعد مادامي كه از گناهان كبيره اجتناب كند.

12- پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم در مورد رفتن به نماز جمعه فرموده است: «من اغتسل يوم الجمعه ثم بكر و ابتكر و مشي و لم يركب و دنا من الامام و استمع و لم يلغ كان له بكل خطوة عمل سنه أجر صيامها و قيامها» [7] يعني «هر كس در روز جمعه غسل كند و به سوي نماز جمعه كه مي رود سوار نشود، و به امام نزديك شود و به خطبه ها گوش فرادهد، به هر قدمي كه برمي دارد، براي او پاداش عبادت يك ساله داده مي شود كه تمام روزش را روزه و تمام شبش را عبادت كرده باشد».