يكي از راه هاي ارتباط انسان با خدا دعا است. دعا، زمزمه با خداوند و استمداد از درگاه ايشان است. دعا اظهار نياز به درگاه بي نياز است، دعا سخن گفتن انسان با خداست، دعا جلسه خصوصي و صميمي با خالق متعال است. آيات متعددي در قرآن، انسانها را به دعا فراخوانده است و اين نهايت رحمت خداست كه بنده ي خود را به صحبت با خود فرامي خواند. يكبار مي فرمايد: (ادعوني أستجب لكم) [1] يعني «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم» در جاي ديگر مي فرمايد: (و اذا سألك عبادي عني فاني قريب أجيب دعوة الداع اذا دعان فليستجيبوا لي و ليؤمنوا بي لعلهم يرشدون) [2] يعني «زماني كه بندگانم از من سؤال كنند، همانا من به آنها نزديكم و دعوت دعا كننده را اجابت مي كنم



[ صفحه 222]



زماني كه مرا بخواند».

دعا كردن و با خدا سخن گفتن شرط و شروط خاص و زمان و مكان مخصوصي ندارد بلكه انسان مي تواند در هر زمان و مكان و با هر شرايط و امكان با خداي خود صحبت كند و درد و دل نمايد. اين امر از نهايت لطف و رحمت بي منتهاي خداست كه براي صحبت با خويش هيچ محدوديتي نگذاشته است ولي همانطوري كه بعضي از امكنه ها از قداست خاصي برخوردارند و مظان اجابت دعا هستند و بعضي از حالات انسان نوعي تذلل در مقابل خدا و انكسار دل حاصل مي كند و دل را به خدا نزديك مي گرداند و دعا را رنگ و بوي معنويت مي دهد، بعضي از زمانها و روزها نيز وجود دارند كه مظان استجابت دعا هستند، از جمله آن روزها بلكه مهمترين آنها، روز جمعه است. به چند نمونه از اهميت و پذيرش دعا در روز جمعه اشاره مي كنيم:

1- فرزندان حضرت يعقوب عليه السلام هنگامي كه پيش پدر آمدند و از ايشان خواستند براي آنها از خداوند طلب مغفرت كند، حضرت يعقوب عليه السلام به آنها فرمود: «سوف استغفر لكم ربي» يعني، «به زودي از خداوند براي شما طلب مغفرت خواهم كرد.» امام صادق عليه السلام مي فرمود: «اخرها الي السحر ليله الجمعه» [3] يعني منظور حضرت يعقوب از اينكه گفت به زودي براي شما از پروردگارم طلب مغفرت خواهم كرد، اين بود كه طلب غفران براي فرزندانش را تا شب جمعه به تأخير اندازد و در آن هنگام طلب مغفرت كند.

2- عن أبي بصير قال: سمعت أبا عبدالله عليه السلام يقول: «ان المؤمن ليدعو فيؤخر اجابته الي يوم الجمعه» [4] ابوبصير مي گويد از امام صادق عليه السلام شنيدم كه



[ صفحه 223]



مي فرمايد: «همانا مؤمن دعا مي كند و اجابت آن تا روز جمعه به تأخير مي افتد».

3- عن ابن أبي نصر عن معاويه بن عمار قال: «قلت لأبي عبدالله عليه السلام الساعه التي في يوم الجمعه التي لا يدعوا فيها مؤمن الا استجيب له؟ قال عليه السلام: نعم اذا خرج الامام. قلت: ان الامام يعجل و يؤخر؟ قال: اذا زاغت الشمس» [5] «ابن ابي نصر از معاويه بن عمار نقل مي كند كه عمار گفت: به امام صادق عليه السلام عرض كردم: كدام ساعتي است كه در روز جمعه مؤمن دعا نمي كند مگر اينكه مستجاب مي شود؟ امام عليه السلام فرمود: بلي، هنگامي كه امام براي خطبه بلند مي شود. گفتم: امام گاهي تأخير مي كند و گاهي زود براي خطبه خواندن قيام مي كند؟ فرمود: هنگامي كه خورشيد زايل مي شود.

4- روي أبوبصير عن أحدهما عليه السلام قال: «ان العبد المؤمن ليسأل الله جل جلاله الحاجه فيؤخر الله عزوجل قضاء حاجته التي سأل الي يوم الجمعه ليخصه بفضل يوم الجمعه» [6] «ابوبصير از امام صادق عليه السلام يا امام باقر عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: «همانا عبد مؤمن حاجتي را از خداوند مي خواهد، پس خداوند متعال قضاي حاجت او را تا روز جمعه تأخير مي اندازد تا او را به فضل روز جمعه مختص نمايد».



[ صفحه 224]