در نماز جمعه دو خطبه قرار داده شده است كه در خطبه اول مردم به تقوي



[ صفحه 213]



دعوت مي شود و در خطبه دوم مصالح و مسايل امت اسلامي بيان مي گردد و هر دو خطبه در تربيت و آگاهي مستمعين، اثر مهمي مي گذارد و مهمتر اينكه اين مراسم با شكوه و اجتماع عظيم عبادي، سياسي هر هفته يك بار انجام مي شود. وجود خطبه ها آكنده از آيات و احاديث است، و با نيت خالصانه بيان مي شود و مورد استماع قرار مي گيرد كه همين امر، اثرات نماز جمعه را افزايش مي دهد. همين خطبه، هم در بحثهاي اخلاقي، اعتقادي و اجتماعي انسان را سيراب مي سازد، هم در بعد سياسي آگاهي هاي لازم را به جامعه القاء مي كند.

خطبه نماز جمعه آن قدر مهم است كه شرع مقدس استماع آن را با تأكيد فراوان توصيه و سفارش فرموده است؛ به طوري كه پيامبر اسلام فرموده است: «من يتكلم يوم الجمعه و الامام يخطب فهو كالحمار يحمل اسفارا» [1] يعني كساني كه هنگام ايراد خطبه حرف بزنند و به خطبه ها گوش ندهند مانند الاغي هستند كه كتاب حمل مي كنند.

امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «نهي رسول الله عن الكلام يوم الجمعه و الامام يخطب فمن فعل ذلك فقد لغي و من لغي فلا جمعه له» [2] يعني رسول خدا از سخن گفتن، هنگامي كه امام خطبه مي خواند، نهي نموده است. پس هر كس هنگام ايراد خطبه سخن بگويد كار لغوي مرتكب شده است، و هر كس لغو بيهوده را در نماز مرتكب شود، ثواب و فضيلت نماز جمعه را ندارد.



[ صفحه 214]