يكي ديگر از ابعاد اقامه نماز انجام كامل اجزاء و شرايط آن است. نماز يك هيئت تركيبي است كه از يك طرف مقدماتي دارد كه بايد آن مقدمات را قبل از نماز به نحو اتم و اكمل فراهم شود كه رعايت نكردن بعضي از آنها باعث باطل شدن نماز مي شود و ديگر موجب از دست رفتن فضيلت نماز مي گردد. از جمله مقدماتي كه بايد قبل از نماز فراهم شود طهارت بدن و لباس، تهيه لباس مباح، آب وضوء مباح، مكان مباح و انجام وضوء با رعايت تمام شرايط آن است. رعايت اين مقدمات و حفظ آداب و شرايط مقدمات از دو جهت اهميت دارد يكي از اين جهت كه توجه دقيق به مقدمات نماز نوعي اهميت دادن به خواندن نماز است و ديگر اين كه خود اين مقدمات مستقيما در انجام نماز و كيفيت بخشيدن به نماز تأثير مي گذارد و اثرات نماز را دو چندان مي كند.

از طرف ديگر نماز غير از مقدمات، اجزايي دارد كه ماهيت نماز را تشكيل مي دهند مانند ركوع، سجود، قيام و قعود و ذكر. در اينجا نيز نمازگزار بايد اجزاء نماز را با توجه تمام انجام دهد و طوري به نماز مشغول شود كه از غير خدا غافل گردد. به عبارت ديگر نمازگزار بايد براي اقامه نماز ظاهر و باطن خود را پاك و آراسته كند و از همه آنچه خداوند نهي كرده است اجتناب نمايد و همه آنچه را كه براي صحت نماز بلكه فضيلت نماز شرط است فراهم كند. با صفاي دل كه پيراسته از رذايل و آراسته به مكارم است و لباس و بدن پاك و مطهر رو به قبله



[ صفحه 197]



بايستد و هنگامي كه تكبيره الاحرام مي گويد، همه چيز به جز خدا را پشت سر خود بيفكند و از غير خدا غمض عين نموده و با چشم دل به خدا بنگرد و آنگاه به قرائت حمد شروع نمايد. با حضور قلب، حمد و سوره را بخواند و ركوع و سجود و تشهد و سلام آن را با عنايت به فلسفه آنها انجام دهد. امام حسن عسگري در تفسير آيه شريفه (و اقيموا الصلوه) مي فرمايد: «اي با تمام وضويها و تكبيرها و قيامها و قرائتها و ركوعها و سجودها و حدودها» [1] يعني مراد از اقامه نماز كه در قرآن خداوند متعال از ما خواسته است اين است كه «وضوء، تكبير قيام، قرائت، ركوع، سجود، و حدود نمازرا به نحو اتم و اكمل انجام دهيم» پس اگر بخواهيم حق اقامه فردي نماز را اداء كنيم يكي از مواردي كه بايد به آن اهميت دهيم اولا مقدمات و شرايط نماز را به نحو احسن و اتم اتيان كنيم و ثانيا اجزاء و افعال نماز را كه ماهيت نماز را تشكيل مي دهند با روح خلوص و تعمق و تفكر و دقت زياد انجام دهيم تا هم آن مقدمات و شرايط اثر خود را در بهتر برپا كردن نماز مفيد و مؤثر باشد و هم خود نماز در اقامه آثارش مثمر ثمر گردد.